Straalstroom verdeelt Europa: Scandinavische hittegolf en noodweer in de Alpen
De zomerperiode kent vaak stabiel weer, maar ook vinden dynamische taferelen plaats. Felle buien kunnen ontstaan wanneer warme en koudere lucht botsen of als de lucht over bergen moet stijgen. Daarnaast worden hoge- en lagedrukgebieden continu meegevoerd in de straalstroom en bepaalt de positie van deze stroming welke gebieden te maken krijgen met rustig zomers of juist regenachtig weer. Op dit moment bevindt de straalstroom zich boven Centraal-Europa en dat geeft onstuimige weersomstandigheden op delen van het continent.Een dag geleden keerde ik terug van mijn vakantie in de Oostenrijkse Alpen. Tijdens deze vakantie werd me weer eens duidelijk hoe verschillend het weer in de bergen kan zijn van dat in Nederland. Waar het Nederlandse weer vaak beïnvloed wordt door de Noordzee, geven de hoge bergtoppen een andere dynamiek. Zonnige dagen werden afgewisseld met plotselinge stortregens die niet altijd werden aangekondigd door de weerapps. Als meteoroloog prijs je je op zulke momenten gelukkig dat je veel kan afleiden uit hoe de lucht er uit ziet.
In de Oostenrijkse Alpen kwamen deze week regelmatig dynamische wolkenluchten voorbij. Foto gemaakt door: Eva Sandelowsky
Onrust in de bergen
Net na mijn terugkeer wordt er hevige regenval verwacht in de Alpen. Aan de ene kant blij dat ik er niet middenin zit, aan de andere kant blijft zwaar weer een fascinerend fenomeen. Door het opstuwende effect van de topografie valt er al snel veel regen in korte tijd en als daar ook onweer en hagel bij komt kijken, kunnen de omstandigheden gevaarlijk uitpakken. Beken en rivieren kunnen door de extreme neerslag buiten hun oevers treden en op bergwanden kan het tot modderstromen komen. Hoe zit het precies dit weekend?
Regen en gedonder
Vandaag zijn door het Europese initiatief ESTOFEX waarschuwingen uitgegeven voor heel Centraal-Europa. De gebieden met de grootste kans op zwaar weer, in dit geval niveau 2, zijn Zuid-Duitsland en de regio Kroatië-Servië-Tsjechië. Ook zondag is in deze gebieden en in Zuidoost-Europa kans op noodweer. Aan het begin van volgende week neemt de buienactiviteit af en geleidelijk krijgt hogedrukweer meer grip op Centraal- en Zuidoost-Europa.
De oorzaak van het stormachtige weer is een relatief koele bovenlucht en een lage luchtdruk aan de grond. Door de koude lucht in hogere luchtlagen ontstaat een groter temperatuurverschil met de warmere lucht aan de grond. Hierdoor stijgt warmere lucht sneller op en dat leidt tot onstabiel weer. De grens van heel warme lucht is dichtbij en als deze luchtmassa’s botsen, is dat een katalysator voor extreem weer. In deze situatie heeft de zonnestraling weinig invloed op het aardoppervlak en als gevolg is het in de eerder benoemde regio’s vrij koel.
Hitte in Noord-Europa
Aan de andere kant van Europa was het deze week juist zonnig en warm. In Finland kwam het tot een recordlange hittegolf met 14 opeenvolgende dagen van 30 graden of warmer ergens in het land. Dit verbrak het oude record van 13 dagen in 1972. Ook in Noorwegen werd de verbroken: het was ten noorden van Trondheim 13 dagen op rij warmer dan 30 graden, één dag langer dan in 1982. Het was er ongeveer 10 graden warmer dan normaal voor deze tijd van het jaar.
De hitte in dit gebied werd, net zoals in Nederland enkele weken geleden, veroorzaakt door een hittekoepel. Dit hogedrukgebied had een vrij warme bovenlucht en bleef hardnekkig rond Scandinavië hangen. Tegelijkertijd schijnt in de zomerperiode de zon bijna 20 uur lang en zo warmt het snel op.
