Storingen dominant, winterweer ver uit beeld

Koude lucht in Amerika is de schuldige

Op het Noord-Amerikaanse continent is de winter goed aan de gang. Een uitbraak van kou, in gang gezet door de plotselinge opwarming in de stratosfeer, zorgt voor temperaturen van tot wel 15 graden lager dan normaal. Van Canada tot aan het middenwesten van de VS komt de temperatuur overdag niet boven het vriespunt uit. De straalstroom kwam er zuidelijker te liggen en koude, polaire lucht zakte af naar grote delen van het continent.

De interactie tussen deze koude lucht en het warmere oceaanwater is het recept voor de vorming van lagedrukgebieden. De koude en warmere luchtsoorten botsen en dat duwt de lucht omhoog, waardoor een vacuümeffect aan het aardoppervlak ontstaat. De lucht hier omheen stroomt er naartoe om het drukverschil op te heven, maar stijgt wanneer de winden samenkomen. De stijgende luchtbewegingen veroorzaken een daling van de luchtdruk aan het oppervlak, wat een lagedrukgebied genoemd wordt.

Opeenvolging van lagedrukgebieden

De bovenstaande dynamiek zorgt dus voor het keer op keer vormen van lagedrukgebieden boven het westen van de Noord-Atlantische Oceaan die met de straalstroom mee oostwaarts trekken. Het temperatuurverschil zet tegelijkertijd een sterke straalstroom aan. Boven de Atlantische Oceaan waaien krachtige winden van west naar oost tussen 40° en 50° noorderbreedte, waardoor de lagedrukgebieden precies Noordwest-Europa aandoen.

Waar koude poollucht periodiek naar beneden zakt, stuwen de lagedrukgebieden warmere lucht vanuit het zuidwesten tot over Nederland. Hierdoor ontstaat de golfbeweging van koude en zachte dagen die sinds eind november het weer typeert. Komt een lagedrukgebied dichtbij genoeg, dan kunnen storingen en fronten hun vrije gang gaan en nemen wind en regen aanzienlijk toe.

Komende tijd weinig verandering

De eerste helft van deze decembermaand wordt gekenmerkt door zacht en wisselvallig weer. De temperatuur ligt op sommige dagen wel vijf graden boven de norm. De klimaatnormaal* van de maximumtemperatuur ligt in deze tijd van het jaar tussen de 7 en 8 graden in De Bilt. Dit weekend en begin komende week wordt het hier 10 tot 12 graden. In het noorden van het land ligt de temperatuur een graadje lager dan in het zuiden vanwege de zuidwestelijke tot zuidelijke wind die de zachte lucht eerst over het zuiden laat stromen.

*De klimaatnormaal is het gemiddelde weer van de meest recente klimaatperiode 1991 tot en met 2020

Weermodellen tonen de komende 10 dagen weinig afwijkende uitkomsten, waardoor er geen reden is om uit te gaan van uitgesproken veranderingen op de korte termijn. In ieder geval tot aan dinsdag is er sprake van zeer zachte temperaturen met ook minima van rond de 10 graden. Er staat een stevige wind uit het zuiden tot zuidwesten en het is een komen en gaan van buien door meerdere (warmte)fronten die over het land trekken. Na woensdag daalt de temperatuur licht door een koufront waarachter semi-polaire lucht het land in stroomt. Een opkomend hogedrukgebied zorgt tegelijkertijd voor rustiger weer en meer kans op zon.

De lagedrukgebieden worden tijdelijk meer op afstand gehouden en treffen de regio tussen de Britse Eilanden en IJsland. Na het volgende weekend steekt een nieuwe, krachtigere depressie de Noord-Atlantische Oceaan over, welke waarschijnlijk een grotere invloed heeft op het weer in Nederland. Het zonale patroon van westelijke winden houdt zichzelf goed in stand en bepaalt het niet-winterse weerbeeld dat december tot nu toe geeft. Pas als er iets afwijkends gebeurt in de grootschalige atmosferische circulatie en de straalstroom hierop reageert en afbuigt, komt de kans op een witte Kerst om de hoek kijken.