Kleine tornado-uitbraak van Nederland tot aan Frankrijk

Tornado of spout?

Wanneer er tornadomeldingen komen uit Nederland, is vaak de vraag of het werkelijk gaat om een tornado of dat het een spout blijkt te zijn. Een echte tornado komt hier namelijk vrij zelden voor, maar een spout ontstaat gemakkelijker.

Een tornado, windhoos, waterhoos en spout hebben allemaal één ding gemeen: het is een roterende kolom van lucht, meestal onder een bui. Een spout kan uit een wat grotere bui ontstaan wanneer er grote temperatuurverschillen zijn, zoals tussen een warm (water)oppervlak en een koude bovenlucht. Boven water wordt dit verschijnsel ook wel een waterhoos genoemd. Een spout is meestal onschuldig en richt niet veel schade aan.

Een uit de kluiten gewassen hoos die uit een supercell ontstaat is een tornado. Een supercell is het zwaarste type onweersbui en is een roterend systeem. Door de draaiing in de wolken, hoge drukverschillen en de hoge windsnelheden kan een hoos ofwel tornado ontstaan. Een tornado bestaat uit kleine waterdruppels en is daarom zichtbaar. Vaak raakt een spout of hoos maar kort de grond, maar krachtige exemplaren kunnen voor langere tijd in verbinding staan met het landoppervlak.

De meldingen

De dynamiek van de atmosfeer bleek gisteravond gunstig voor het ontstaan van krachtige hozen. Een krachtige zuidenwind voerde vochtige en zachte lucht aan met een steeds kouder wordende bovenlucht en de potentiële energie was hoog. De tornado in Friesland ontstond rond kwart voor 7 ’s avonds in de buurt van het dorp Sint Nicolaasga en trok noordwaarts richting het meer de Kûfurd, waar het uiteindelijk oploste.

Radarbeelden van de bui bij Assenede toont een supercell met een duidelijke 'haak'. Links is een beeld van de regenintensiteit, rechts de snelheid (beweging) van de cell. Bron: weerwoord.be

Ook in Assenede werd veel schade gemeld, waarschijnlijk als gevolg van een kleine tornado. Op radarbeelden was een klassiek beeld van een supercell te zien met een ‘haak’ die de rotatie zichtbaar maakt. In Groningen werd een kleine tornado gezien, maar daarvan is (nog) niet bekend of deze contact maakte met de grond.

Bij Parijs was er een tornadomelding rond half 6 in de gemeente Ermont, een noordelijke voorstad van Parijs. Deze was vrij krachtig en had één slachtoffer en meerdere gewonden tot gevolg. Drie bouwkranen werden omgeblazen en dat veroorzaakte grote schade aan gebouwen.

Hoge windschering

Dat er tornado’s ontstonden was niet helemaal onverwacht omdat fijnmazige weermodellen een kans gaven op roterende buiencellen. De kans op een tornado is dan nog steeds klein, maar wel mogelijk. Ook werd er een aanzienlijke windschering verwacht – verandering van de windsnelheid en -richting met de hoogte – en dat helpt de vorming van hozen omdat het rotatie in de hand werkt. Uiteindelijk vormden meerdere ‘low-topped’ supercellen, welke met hun lage wolkentop net wat verschillen met de “klassieke” zomerse supercell.