Bewolkte dagen onder de vleugels van een hogedrukblokkade

Het sombere weer doet mij terugdenken aan december, toen we de meest sombere periode in 34 jaar beleefden. Afijn, misschien is dat wat overdreven na pas enkele dagen zonder zon. Het is in ieder geval wel even wennen na de zonovergoten maanden.

Blokkade van hogedruk

De hardnekkige bewolking vormt zich in de rustige dynamiek van een uitgestrekt hogedrukgebied. Omdat dit hogedrukgebied ten westen van Europa ligt, voelt Nederland een westelijke tot noordwestelijke wind. Deze lucht stroomt over de Noordzee en neemt onderweg vocht op door verdamping van het zeewater. Vaak is het door een westenwind natter in Nederland, maar dat gaat vooral op als er zich een lagedrukgebied in de buurt bevindt.

In een hogedrukgebied is er een overschot aan lucht, die daardoor van het drukgebied weg wil bewegen. Deze luchtbewegingen worden onderhouden door een aanvoer van lucht hoger in de atmosfeer. Daarom zijn er rondom een hogedrukgebied dalende luchtbewegingen en valt er zelden neerslag. Hogedrukweer kan samengaan met stralende luchten of grijze wolkenmassa’s, afhankelijk van de luchtsoort die aanwezig is.

Een krachtig hogedrukgebied bij de Britse Eilanden blokkeert de westcirculatie en geeft later in de week wind uit een noordelijke richting. Bron: Meteologix.com

Veel vocht, weinig wind

Het krachtige hogedrukgebied rond de Britse Eilanden blokkeert bewegingen in de atmosfeer. Omdat er weinig beweging is, blijft de aanwezige bewolking lang op zijn plek. Daarnaast is de zon gedurende het winterhalfjaar niet krachtig genoeg om dikke lagen bewolking op te lossen. Door de afnemende inkomende kortgolvige straling van de zon wordt de atmosfeer kouder en stabieler, wat voorkomt dat lagere luchtlagen mengen met lucht hoger in de atmosfeer. Bewolking is dan vaak horizontaal gelaagd en de stratuswolken vormen een dichte, grijze deken die zich uitstrekt over de lucht boven het land.

Modellen geven te veel zon

Het gebeurt vaker dat er tijdens zulk ‘grenslaagweer’ te veel zon wordt berekend door weermodellen. De wolken blijken hardnekkiger dan gedacht en de beloofde opklaringen vormen niet. Weermodellen hebben moeite met het berekenen van weer dat zich in de grenslaag* afspeelt omdat deze laag erg dynamisch en complex is. Bij een stabiele grenslaag met een inversie ligt er een relatief warme luchtlaag boven koudere lucht, maar de koude lucht kan minder waterdamp bevatten en er treedt condensatie op.

*binnenkort volgt meer uitleg over de grenslaag; houdt daarvoor de website in de gaten

Vooruitzicht komende dagen

Tijdens het weekend begint het hogedrukgebied zich via het noorden van de Britse Eilanden te verplaatsen naar Scandinavië. De stroming draait dan naar noord tot noordoost en voert koudere en iets minder vochtige lucht aan. Dit zal waarschijnlijk een gemengd weerbeeld opleveren met opklaringen, maar ook lage bewolking die moeilijk oplost.

Tot en met het einde van de week liggen de maxima rond de normale waarde van 15 à 16 graden. Onder invloed van een oostenwind wordt het volgende week wat frisser met ongeveer 13 graden overdag en 5 graden ‘s nachts. Tegelijkertijd neemt de kans op zon toe. De hogedrukblokkade blijft nog even aanhouden. Interessant is dat het zich volgens het Amerikaanse weermodel vestigt boven Fennoscandinavië en er een compleet tegenovergesteld patroon ontstaat met lagedruk bij de Azoren. Dit komt in andere modellen minder sterk tot uiting, maar ook daar wordt de typische, herfstige westcirculatie doorbroken.