Hoe is het toch met de eikenprocessierups?

Het is misschien wel de enige vlinder die veel meer in de spotlight staat in zijn hoedanigheid als rups: de eikenprocessievlinder. Vooral bekend als eikenprocessierups, dus. Ik moet bekennen dat ik moest Googlen wat voor vlinder hier eigenlijk uitkomt. De afgelopen zomers domineerde de rups regelmatig het nieuws als het ging om zomerse ongemakken. En nu? Nu hoor je er nauwelijks nog wat over. Hoe zou het toch met ze gaan?

Jeuk, bultjes, vlekken

Enkele jaren geleden vormden de rupsen af en toe een heuse plaag. Eikenprocessierupsen komen vroeg in de lente uit hun ei en beginnen zich dan helemaal vol te eten. Ze worden steeds groter, en moeten af en toe vervellen. Bij de derde keer vervellen komen die beruchte haren tevoorschijn. Het zijn die haren die voor ons de overlast veroorzaken, omdat ze los kunnen komen, door de lucht gaan zweven en op ons terecht kunnen komen. Ze veroorzaken huidirritatie (bultjes, jeuk, vlekken etc.), geïrriteerde ogen en soms ook klachten aan de luchtwegen. Veel mensen hebben daar in de afgelopen jaren mee te maken gehad.

Dalende cijfers

Vorig jaar leek het al wat minder erg met de rupsenoverlast. De zogenoemde ‘plaagdrukmonitor’ van het Kennisplatform Processierups, die onder andere bijhoudt hoeveel nesten er zijn, liet toen al een afname zien, vooral in het zuiden van het land. Minder nesten, betekent minder vlinders die uitvliegen en minder nieuwe eitjes die gelegd worden. Als die trend doorzet, zouden we steeds minder overlast van de rups hebben.

Dit jaar lijkt er opnieuw een afname te zijn van het aantal nesten. Uit een inventarisatie van het Kennisplatform onder 120.000 eiken in 25 gemeenten, bleek dat er dit jaar in 8% van de bomen eikenprocessierupsen werden aangetroffen. Vorig jaar was dat nog in 11% van de eikenbomen. Best een forse afname dus.

Slecht vlinderjaar

Dat lag ook in de lijn der verwachting. Onlangs schreven we nog over het feit dat het voor sommige vlinders een slecht jaar was. De zomer van 2022 was erg heet en droog, en veel soorten die op dat moment rups waren, hadden daar flink onder te lijden. Vooral omdat er hierdoor simpelweg te weinig voedsel voor ze was. Eikenprocessierupsen houden sowieso al niet van warmte. Eten doen ze meestal ’s nachts, en overdag schuilen ze voor de warmte in hun nesten. Het bleek ook uit tellingen, dat er beduidend minder eikenprocessievlinders waren in het afgelopen najaar. Het lijkt er dus op dat veel eikenprocessierupsen die hete zomer niet hebben overleefd.

Stofzuigers

Daarnaast is er de afgelopen jaren ook flink wat gedaan om de rups te bestrijden, op allerlei manieren. Iedereen kent wel de rijen bomen met rood-witte linten, waar de gemeente vervolgens langskwam om de nesten met grote stofzuiger-achtige apparaten weg te halen. Soms werden bomen behandeld met een middeltje; een bepaalde bacterie bijvoorbeeld, die niet schadelijk is voor de boom, maar wel voor de rups als die de bladeren eet. Wat ook veel gebeurde was het ophangen van vogelhuisjes aan eikenbomen, in de hoop dat de nestelende vogels de rupsen op zouden eten.

Hiermee lijkt er de laatste jaren dus een dalende trend in gang te zijn gezet. In 2021 sprak men nog van een stabilisatie, maar inmiddels gaan de getallen dus gestaag omlaag. Inmiddels is het augustus, en de periode waarin we normaliter de meeste overlast ervaren, ligt al achter ons. De meeste rupsen zijn zich inmiddels aan het verpoppen om een vlinder te worden. In de achtergelaten nesten kunnen nog wel een heleboel brandharen zijn achtergebleven, die er soms uitwaaien en alsnog in de lucht terechtkomen. Maar wat dat betreft werkt het weer de laatste tijd goed mee. Want met al die regen krijgt alles wat probeert door de lucht te dwarrelen, geen kans.

Bronnen: Kennisplatform Processierups, weer.nl