Pan-Europese koudegolf aan zet begin januari 2026 met markante ‘luchtmassagrens’, een waar sneeuwbacchanaal en strenge vorst!
We staan aan de vooravond van een waarschijnlijk imposante winterse episode die zich in de eerste week van 2026 zal moeten gaan voltrekken. Al een dag of tien zinspelen sommige toonaangevende weermodellen op een voor winterliefhebbers buitengewoon interessante fase. Vooral sneeuw technisch kan het wel eens heel boeiend worden in onze contreien.Koude Kerst al op 12 december geannonceerd op Weer.nl
In het vorige artikel (19 december jl. met de annonce ‘ijskoude Kerst’ dat voortborduurde op de bijdrage van exact een week daarvoor die ook al repte over een koude aanstaande Kerst die we inmiddels eclatant in de tas hebben) had ik het over ‘omdenken’ en tunnelvisie. Niemand immers kon zich op 12 of 19 december al voorstellen dat we met Kerst op natuurijs zouden schaatsen en het een slordige 13 graden vroor voor het gevoel enfin.
Sneeuwbacchanaal behoort tot de mogelijkheden
Hetzelfde parool geldt nu eigenlijk ook. Bijna geen hond in de Benelux kan nu (even na Kerst op 28 december) bevroeden dat we rond (en na) Driekoningen waarschijnlijk met een waar sneeuwbacchanaal zitten in een flink deel van Noordwest-Europa. Dat het rond die tijd regionaal kan afkoelen naar -17 (of nog lager) graden boven de uitgestrekte sneeuwtapijten, houdt ook vrijwel niemand voor mogelijk.
En toch is er een gerede kans dat dit gebeurt straks. Wederom moeten we gaan ‘omdenken’ en zeker in meteoland waar dat helaas vaak met de onnodige vertraging gebeurt.
Kerst 2025 was de koudste sinds 1994 met een vette landelijke ijsdag op 25 december.
De lokale minus 10 graden richting 26 december waarover het KNMI te de Bilt nog even repte, kwam niet uit de bus. De wind hield zich onvoldoende koest die nacht en de bovenlucht warmde bovendien al iets op. Langs de oostgrens vroor het evenwel toch nog zo’n 8 graden.
Maar nu terug naar aanstaande sneeuwperikelen en annex strenge - tot zeer strenge vorst.
Hieronder een korte uiteenzetting van de te verwachten synoptische situatie begin januari.
'Luchtdrukking' steeds hoog boven IJslandregio
Grosso modo gaan we zien dat de luchtdruk steevast hoog zal blijven boven het noordelijk deel van de Atlantique, voornamelijk in de regio IJsland met wat zuidelijke expansie richting de noordzijde der Azoren.
Tegelijkertijd constateren we gestage drukdalingen boven het noorden - en midden van Scandinavië in de aanloop naar Driekoningen. Bovendien koelt de bovenlucht steeds verder af vanuit dat frigide noorden van Europa. ‘De koude luchtlaag wordt steeds dikker’ zeggen we dan.
Inmiddels openbaart zich een belangrijke speler aan het weerfront en dat is een interessante nieuwkomer op het strijdtoneel in dit winterseizoen. Het gaat om een depressie die zich nabij Portugal installeert en als het ware richting het oosten kruipt en iets opvult.
Warmbloedige Zuid-Europese cycloon
In het voorportaal van deze warmbloedige cycloon wordt een flinke portie maritiem subtropische lucht vanuit het Middellandse zeegebied in noordoostelijke richting geblazen naar centraal Europa.
Inmiddels doet de maritiem arctische lucht uit Noord-Europa nog steeds verwoede pogingen zuidelijker te geraken richting het Noordzeegebied. De isotherm op het 850 hPa drukvlak is dan vaak leidend. Deze lijn met -10 graden op 1500 meter hoogte dient eigenlijk over Nederland te liggen voor serieuze introductie van winterkoude. Dat gebeurt ook wel later als we voornamelijk het Amerikaanse weermodel volgen.
Forse clash in temperatuur - en windbeeld
Enerzijds stroomt dus ijskoude lucht naar de Benelux en Engeland, terwijl de zeer zachte lucht vanwege die mediterrane depressie opkruipt richting Midden-Europa. Dit geeft onherroepelijk een forse clash halverwege, zowel in temperatuur - als neerslagbeeld.
De kans is dan ook groot dat een markante LMG geformeerd wordt (LuftMasseGrenze) en dat is een scherpe lijn met aan weerszijden enorme temperatuurcontrasten.
Doordat de zachte Zuid-Europese lucht gedwongen wordt op te stijgen tegen de oprukkende noorderkou, ontstaat uiteraard veel neerslag op het front waarbij de sneeuwfractie vrijwel zeker is.
Exacte positie LMG wordt delicaat
Het accent van de vermeende LMG leek aanvankelijk boven Frankrijk uit te gaan komen, maar lijkt inmiddels pal boven Nederland aan te komen. Daar valt waarschijnlijk de meeste sneeuw.
Het Europese weermodel kwam vanochtend (29 december) met een andere variant op termijn, namelijk met een depressie die uiteindelijk onderlangs zal gaan koersen rond 10 januari met juist voor de randstad een waanzinnige bak sneeuw in petto.
De LMG kan dus wat noordelijker of zuidelijker uitkomen. Diegenen in de vuurlinie pakken het grootste deel van het witgoed mee.
Reprise januari 2025 in zuidelijk Nederland?
De situatie doet sterk denken aan die van januari 2025. Toen kende de zuidelijke Nederlanden en een flink deel van Belgenland een serieuze winterweek met zeker in Zuid-Limburg een deftig sneeuwdek en strenge vorst op ’t pleit.
De te verwachten setting straks is er weer eentje waarbij de kustgebieden er waarschijnlijk nogal bekaaid van af gaan komen. De aanvoer blijft namelijk in grote lijnen aanlandig met luchttransport over nog steeds vrij mild zeewater. Het diepe binnenland heeft nou eenmaal minder maritieme invloed.
Maar mocht de bovenlucht zo koud worden en de circulatie deels wegvallen, kan het ook vlak aan zee tot flinke vorst en een sneeuwdek komen. Zelfs Hellevoetsluis maakt dan een kans op wat winterweer.
Winterfeestje nog onder druk straks?
Kan het ‘winterfeestje’ ook nog bedorven worden voordat het zover is? Ja dat kan altijd in ons grillige - vooral door de oceaan gedirigeerde weerbeeld.
In casu kan het bijvoorbeeld zo zijn dat de via Scandinavië naar het zuiden afzakkende kou niet voldoende geadvecteerd wordt. Dan blijft de echte bovenluchtkou mogelijk hangen boven het midden van Engeland of komt niet bepaald verder dan Zuid-Denemarken.
Anderzijds kan de genoemde warmbloedige, mediterrane depressie meer warmte gaan opstuwen richting Duitsland waardoor een deel van de milde lucht mogelijk uitlekt richting Benelux.
Intens boeiende episode nog voordat Driekoningen beslist
Desalniettemin staan de seinen thans vrijwel op groen voor een buitengewoon interessante winterfase die zich vanaf pakweg 2 of 3 januari moet gaan voltrekken.
IJskoude lucht uit het hoge noorden van Europa daalt af naar onze breedten, terwijl Spaanse zwoelten opstomen naar Midden-Europa.
Dat aanstaande strijdtoneel op het winterfront is behoorlijk bepalend voor het gedrag van Koning Winter. Gaat of blijft de winter zich handhaven in de Lage Landen en versterkt deze zich zelfs, of sluipt de zachte zonale teneur er toch weer in rond de tiende januari. We gaan het met extra veel belangstelling zien.
