Gezondheidseffecten van vuurwerk zijn sterk afhankelijk van het weer
De weersomstandigheden zijn in grote mate bepalend voor de negatieve effecten die het afsteken van vuurwerk kunnen veroorzaken. Het is waarschijnlijk de laatste keer dat dit op grote schaal in Nederland een rol gaat spelen omdat dit het laatste jaar is voordat een landelijk vuurwerkverbod ingaat. Bepaalde situaties leiden tot het minder verspreiden van luchtvervuiling, maar hoe werkt dit precies in de atmosfeer?Sterke toename fijnstof
Het grootschalig afsteken van vuurwerk leidt in korte tijd tot een flinke stijging in luchtverontreiniging door het fijnstof (aerosolen) dat er bij vrijkomt. Fijnstof bestaat uit heel kleine vaste en vloeibare deeltjes (PM2.5 en PM10) die slecht zijn voor de gezondheid. Sinds de jaren 90 neemt de uitstoot van fijnstof door vuurwerk toe omdat er meer vuurwerk wordt afgestoken. Daarentegen daalde de uitstoot tijdelijk in 2021 door coronamaatregelen.
Meer wind is minder verontreiniging
Toch is de luchtkwaliteit niet automatisch slechter door de grote hoeveelheid fijnstof die rond de jaarwisseling door vuurwerk in de lucht komt. De weersomstandigheden, en dan met name de wind, beïnvloeden hoe het fijnstof door de atmosfeer beweegt. Bij hogere windsnelheden wordt fijnstof sneller en over grotere afstand verspreid, waardoor de verontreiniging verdund wordt. Bij lagere windsnelheden of tijdens mistige omstandigheden blijven de deeltjes veel langer hangen en kan lokaal de luchtkwaliteit erg verslechteren.
Tijdens de jaarwisseling van 2024 naar 2025 stond een stevige wind. Er werd een code geel afgegeven voor het noordwesten vanwege zware windstoten. Als resultaat was de gemiddelde piekconcentratie van fijnstof in stedelijke gebieden relatief laag.
Regen speelt ook een rol
Door regen slaat een groot deel van het fijnstof neer. Waterdamp condenseert op de kleine deeltjes en vormt wolkendruppels. Als wolkendruppels herhaaldelijk samenklonteren tot regendruppels worden de stofdeeltjes via neerslag naar het aardoppervlak getransporteerd. In de scheikunde wordt het natte depositiegenoemd (wet deposition in het Engels). Dit is een effectief mechanisme om aerosolen uit de atmosfeer te verwijderen en is dus van belang voor de luchtkwaliteit na vuurwerkuitstoot. Ook vallende regendruppels verwijderen fijnstof uit de lucht. Hoe jammer het ook is als het tijdens de jaarwisseling regent, het is uiteindelijk beter voor onze gezondheid.
Hoe vervuilend eindigt 2025?
Of de naderende jaarwisseling gunstig of ongunstig gaat zijn voor de luchtvervuiling door vuurwerk is nog even afwachten. Met nog een kleine drie weken te gaan is de weersverwachting niet accuraat genoeg om hier al een eenduidige uitspraak over te doen. In de loop van de maand blikken we op weer.nl vooruit naar de dagen rond Oud en Nieuw, met weerberichten waarin alle details besproken worden.
