Zeldzame cycloon teisterde Sumatra en Maleisië: hoe kon hij daar ontstaan?
Terwijl wij in Nederland te maken hebben met ronduit saai weer, met veel bewolking waar zo nu en dan een spatje regen uitvalt, was dat op het Indonesische eiland Sumatra wel anders. Daar woedde cycloon Senyar, die er extreem veel neerslag achterliet. Dit had zware overstromingen tot gevolg, waardoor al meer dan honderd slachtoffers zijn gevallen. Ook de plek waar de cycloon is ontstaan - de Straat van Malacca - is opmerkelijk. Wat maakt het nu zo bijzonder dat cycloon Senyar heeft kunnen ontstaan in de Straat van Malacca en wat gaat die verder nog uitspoken?Draaiing van de aarde
Zoals eerder gezegd heeft de cycloon zich kunnen vormen in de Straat van Malacca, wat behoorlijk zeldzaam is. De exacte plek waar de cycloon is ontstaan, ligt heel dicht bij de evenaar. Dit is heel bijzonder, omdat er nooit cyclonen ontstaan op de evenaar. Naast warm zeewater (van tenminste 26.5℃, wat vaak het geval is rond de evenaar) moet er bij een cycloon namelijk ook sprake zijn van afbuiging van lucht door de draaiing van de aarde, maar laat die nou net ontbreken rondom de evenaar.
Het zit uiteindelijk zo: een cycloon ontstaat uit een lagedrukgebied, wat inhoudt dat lucht van het aardoppervlak opstijgt naar grotere hoogtes in de atmosfeer en daarbij dus een tekort aan lucht achterlaat aan het aardoppervlak zelf. Dit heeft tot gevolg dat lucht richting het lagedrukgebied wordt gezogen. En juist daar begint de draaiing van de aarde een rol te spelen. De aangezogen lucht lijkt hierdoor af te buigen. Dit is naar rechts toe op het noordelijk halfrond en juist naar links op het zuidelijk halfrond. Door deze afbuiging zal de lucht nooit de exacte plek bereiken van de laagste druk. In plaats daarvan gaat die eromheen cirkelen, waardoor de cycloon begint te roteren. Zonder de draaiing van de aarde zal de lucht dus rechtstreeks naar het lagedrukgebied toe bewegen, met als gevolg dat het lagedrukgebied verdwijnt en het systeem dus uitdooft.
Rondom de evenaar is het effect van de draaiing van de aarde echter enorm klein. Op de evenaar is die afbuiging zelfs geheel afwezig. Cyclonen kunnen daarom nooit de evenaar oversteken, puur omdat daar hun rotatie verdwijnt. Cyclonen die ontstaan op het noordelijk halfrond zullen daar dus altijd blijven.
Snelle aansterking
Maar als er al een lagedrukgebied aanwezig is rondom de evenaar, dan kan het wel zeer snel aansterken. Door het kleinere effect van de draaiing van de aarde wordt de instroom van lucht minder afgeremd en komt de lucht directer bij de kern uit. De lucht wordt vanuit alle kanten naar het lagedrukgebied toe gezogen, waardoor de lucht zich hier uiteindelijk ophoopt en geen andere kant meer op kan dan omhoog. Dit heeft als gevolg dat de lucht opstijgt en condenseert, en bij het condenseren komt er extra warmte vrij. Daardoor wordt de lucht dus nog warmer en zal het nog sneller stijgen, waardoor er nog sneller lucht wordt aangezogen richting het lagedrukgebied. Het proces versterkt zich dus uiteindelijk, waardoor de cycloon steeds intenser wordt. En dat is dus wat er is gebeurd nabij Sumatra.
Het ontstaan van cyclonen in de buurt van de evenaar is dus vrij zeldzaam, maar toch komt het relatief vaker voor in de maanden oktober, november en december, het zogenoemde post-moessonseizoen. Het feit dat de cyclonen snel zeer intens kunnen worden is daarbij ook heel gevaarlijk, omdat pas op het laatste moment duidelijk wordt dat de cycloon ineens een stuk zwaarder wordt. Hierdoor worden waarschuwingen te laat uitgegeven en hebben mensen onvoldoende tijd om zich voor te bereiden op het naderende noodweer. Dat is opnieuw pijnlijk duidelijk geworden op Sumatra.
Wat gaat Senyar verder nog doen?
Wat gaat cycloon Senyar nu uiteindelijk verder nog doen? Nadat Senyar had huisgehouden op Sumatra, is het als een tropische storm (een categorie zwakker dan een categorie-1-cycloon) doorgetrokken naar Maleisië, waar hij veel neerslag heeft achterliet. Op dit moment heeft de cycloon Maleisië alweer verlaten en zal deze binnen drie dagen cycloon Koto naderen, die nu in de buurt van Vietnam is en verder richting het zuiden trekt. Daar zal cycloon Senyar dan weer verder afzwakken.
