Regent het meer in de herfst?
De herfst staat erom bekend dat het veel regent. Vallende bladeren, kortere dagen en stormachtige regenbuien horen voor veel mensen bij dit seizoen. Maar klopt dat beeld eigenlijk wel? Regent het daadwerkelijk meer in de herfst, en zijn er verschillen binnen Nederland? Om dat te onderzoeken ben ik in de gegevens van het KNMI gedoken.Gemiddelde neerslag in Nederland
Gemiddeld valt er in Nederland ongeveer 851 millimeter neerslag per jaar. Deze neerslag bestaat meestal uit regen, maar kan ook sneeuw, hagel of ijsregen zijn. Dit is een langjarig gemiddelde, in werkelijkheid schommelt de hoeveelheid van jaar tot jaar sterk. Zo viel er in het bijzonder droge jaar 1921 slechts 436 millimeter, terwijl in 1998 maar liefst 1111 millimeter werd gemeten.
Neerslag Nederland door het jaar heen
Om te onderzoeken of de herfst echt het natste seizoen is, heb ik gekeken naar de KNMI-neerslagmetingen tussen 1984 en 2024 van verschillende stations verspreid over Nederland. Voor elk station heb ik de neerslag per maand bij elkaar opgeteld en daaruit het gemiddelde berekend. Zo ontstond een overzicht van de gemiddelde maandelijkse neerslag per station over de afgelopen veertig jaar.
Het maandelijks gemiddelde van de neerslag gemeten op verschillende KNMI-stations in Nederland over de periode 1984-2024. Gebaseerd op data van KNMI.nl
In de grafiek is te zien dat er in juli gemiddeld de meeste neerslag valt in De Bilt. April is duidelijk de droogste maand. De stations De Bilt en Lauwersoog behoren gemiddeld tot de natste plekken, vooral eind zomer en in de herfst. Opvallend is dat er tussen juli en december de meeste regen valt. Vanaf januari neemt de neerslag af tot en met april, waarna deze richting de zomer weer toeneemt en in juli een piek bereikt.
Verschillen binnen Nederland
Deze resultaten sluiten goed aan bij eerdere onderzoeken naar de verdeling van neerslag in Nederland. Daaruit blijkt dat in het binnenland de neerslagpiek vooral in de winter voorkomt, boven relatief hoger gelegen gebieden zoals de Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug. In de winter stuwen de overheersende westenwinden vochtige lucht tegen deze heuvels op, wat voor wolkenvorming en regen zorgt.
Aan de kust ligt de piek juist in de herfst. Dat komt doordat het zeewater dan nog relatief warm is, terwijl het land al is afgekoeld. Dit temperatuurverschil versterkt de kustconvergentie. Warme, vochtige lucht vanaf zee botst tegen koelere lucht boven land, waardoor zich grote wolkenpakketten vormen en langdurige regenval optreedt. Dit verklaart de hoge neerslag in bijvoorbeeld Lauwersoog in augustus en september.
Gemiddelde neerslag per seizoen
Ook heb ik berekend hoeveel neerslag er gemiddeld per seizoen valt. Daaruit blijkt dat in de zomer en herfst de meeste neerslag valt. Met ruim 220 millimeter neerslag is de herfst inderdaad het natste seizoen. De lente is met gemiddeld rond de 150 millimeter het droogste seizoen. De relatief droge lente is goed te verklaren: de zee is dan nog te koud om veel vocht te laten verdampen. Daardoor vormt zich minder bewolking en valt er ook minder neerslag, vooral langs de kust.
Gemiddelde neerslag per seizoen tussen 1984-2024 over de KNMI-stations De Bilt, Lauwersoog, Twenthe, Vlissingen en Eindhoven.
In de herfst regent het ook vaker
Iets wat opvalt is dat het aantal dagen waarop regen valt, zogenoemde regendagen, in de herfst ruim uitsteekt boven de rest. Zo zijn er maar liefst 48 regendagen in de herfst, tegenover 42 regendagen in de zomer. In de winter regent het nog vaker: gemiddeld wel 51 dagen per seizoen. Dit is te verklaren doordat de buien in de zomer feller zijn, met meer neerslag in één keer wat gepaard kan gaan met onweer. De herfst- en winterbuien houden meestal langer aan en zijn minder intens. In de herfst regent het dus vaker, maar per bui minder hard dan in de zomer. In de lente zijn er de minste regendagen, ongeveer 41.
Hoewel dit onderzoek gebaseerd is op een beperkt aantal plekken in Nederland, geeft het wel een beeld over de verdeling neerslag in Nederland door het jaar heen. Deze verdeling komt ook overeen met meer grootschalige onderzoeken, die aantonen dat ook gemiddeld de piek van neerslag aan de kust in de herfst ligt, terwijl het in het binnenland in de winter is. Ook is landelijk gezien de herfst het natste seizoen van het jaar. Dat het meer regent in de herfst is dus geen fabel: het regent in dit seizoen niet alleen vaker, maar gemiddeld ook het meest.
