Op sommige plekken lijkt de herfst al begonnen door bladverlies
Wie deze dagen door delen van Nederland wandelt, kan zomaar denken dat de herfst al is aangebroken. Terwijl het nog volop zomer is, verliezen bomen in het zuidwesten van het land hun bladeren. De oorzaak ligt niet bij de kalender, maar bij de aanhoudende droogte.Lokaal groot neerslagtekort
In delen van Zeeland, West-Brabant en Zuid-Holland is het neerslagtekort inmiddels opgelopen tot bijna 400 millimeter. Dat betekent dat er veel meer water verdampt en wordt gebruikt door planten dan er via regen wordt aangevuld. De bodem droogt hierdoor steeds verder uit, en bomen komen in de problemen.
Neerslagtekort op 25 augustus. Bron: KNMI.nl
Ook landelijk is er een hoger dan normaal neerslagtekort. Voor alle 13 KNMI stations gemiddeld is dit 259 mm, zo blijkt uit de droogtemonitor van het KNMI. Daarmee behoort het tot de 5% droogste jaren. Het recordjaar 1976 wordt dit jaar waarschijnlijk niet meer overtroffen, maar het komt wel dicht in de buurt van 2018, dat ook extreem warm en droog verliep.
Vooral berken en kastanjes kwetsbaar
Niet alle bomen reageren hetzelfde op droogtestress. Vooral berken en kastanjes laten snel hun bladeren vallen wanneer de waterstress te groot wordt. Daarmee proberen ze zichzelf te beschermen. Zonder bladeren verdampt er minder vocht, waardoor de boom beter kan overleven tot er weer regen valt. Op zandgronden, waar water minder goed wordt vastgehouden, is het effect nog sterker zichtbaar.
Extra stress door de hittegolf
De recente hittegolf maakte de situatie nog nijpender. Tijdens warme dagen verdampt er veel meer water uit de bodem en stijgt de verdamping via bladeren. Het neerslagtekort liep daardoor sneller op. Voor de natuur betekent dit dat de droogtestress zich in korte tijd flink heeft verergerd. Ook hebben bomen het in steden vaak zwaarder door het hitte-eiland effect.
Vooruitblik
Hoewel de bomen met vroegtijdig bladverlies een eigen verdedigingsmechanisme inzetten, heeft dit ook een keerzijde. Door het verlies van bladeren wordt hun groeiseizoen verkort. Dat kan op langere termijn invloed hebben op de vitaliteit van bossen, vooral als droge zomers vaker voorkomen.
Meerdere bloeiperiodes bij late warme piek
Ook is het mogelijk dat bomen bij een late warme periode opnieuw bladeren krijgen, zoals bijvoorbeeld de kastanjeboom. Op zich is dat geen probleem, maar wanneer dit meerdere keren kort achter elkaar gebeurt, heeft dat wel gevolgen. De veerkracht van de boom neemt dan af en uiteindelijk kan hij sneller afsterven.
De komende weken blijft het spannend of er genoeg regen valt om het tekort enigszins aan te vullen. Vanaf donderdag is er vrijwel dagelijks kans op enkele millimeters regen, maar dat zal waarschijnlijk niet voldoende zijn. Voor veel bomen komt dit vermoedelijk te laat. De herfst lijkt dit jaar voor veel bomen al eerder te beginnen dan voor ons op de kalender
