Lichtende nachtwolken, zeevonk en noorderlicht tegelijkertijd gespot

Zomerse fenomenen

Zeevonk en lichtende nachtwolken komen vooral in de zomer voor. Het noorderlicht is dat niet per se, maar het is wel bijzonder als het in Nederland wordt waargenomen. Het noorderlicht ontstaat doorgaans op hoge breedtegraden onder specifieke omstandigheden, zoals verhoogde zonneactiviteit. Dat het zo ver naar het zuiden zichtbaar is, komt zelden voor, al is het dus niet onmogelijk.

De kleur is afhankelijk van wat voor soort deeltjes zich hoog in de atmosfeer bevinden. In Noorwegen of Alaska is het vaak te zien als een groenblauwe gloed wat danst aan de hemel. In Nederland is het meestal een roze, paarse of oranje waas, zoals ook op de foto te zien. Minder fel misschien, maar zeker niet minder mooi.

Lichtende nachtwolken

Na zonsondergang kunnen in de zomer lichtende nachtwolken verschijnen. In Nederland is dit een zeldzaam verschijnsel. Deze wolken bevinden zich op grote hoogte, rond de 85 kilometer, waar de atmosfeer zeer koud is. Waterdamp slaat daar neer als rijp op stofdeeltjes en vormt ijskristallen. Zonlicht dat onder de horizon door nog net op deze wolken schijnt, wordt weerkaatst door het ijs, waardoor de wolken als het ware licht lijken te geven. De kans om ze te zien is het grootst in juni en juli, wanneer de bovenste lagen van de atmosfeer het koudst zijn en de hoeveelheid waterdamp relatief hoog is.

Miljoenen lichtgevende organismen

Zeevonk is een soort alg dat licht produceert. Door een chemische proces wordt energie omgezet in een blauwgroen licht, bedoeld om vijanden af te schrikken. Voor ons levert dit alleen maar magische beelden op, alsof de zee licht geeft. Wanneer dit zichtbaar is, zijn er miljoenen van deze organismen aanwezig. Een paar algen zijn niet voldoende. Het zijn enorme aantallen die samen voor het lichtspektakel zorgen.

Warm, rustig zomerweer als trigger

Bij warm weer en een rustige zee wordt zeevonk actief. Bij temperaturen tussen de 20 en 25 graden Celsius zijn ze meestal te zien. Een warme zee is noodzakelijk voor de zeevonk om zich voort te planten. Hierdoor zijn ze vaak te zien na een aantal warme zomerdagen. Omdat algen lichter zijn dan water, drijven ze naar het zeeoppervlak. Bij een kalme zee worden ze zo naar de kust vervoerd, waar wij dit wonder kunnen aanschouwen, het beste na zonsondergang.

Zonneactiviteit cruciaal

Voor zowel het noorderlicht als lichtende nachtwolken speelt zonneactiviteit een cruciale rol, maar dan op een tegenovergestelde manier. Dat maakt het extra bijzonder dat beide verschijnselen dinsdag tegelijkertijd te zien waren. Het noorderlicht is juist afhankelijk van verhoogde zonneactiviteit. Lichtende nachtwolken komen eerder voor bij lage zonneactiviteit, dus wanneer de zon minder intens straalt. Bij een te hoge zonneactiviteit is de kans dat de mesosfeer, de laag waarin deze wolken voorkomen, te warm wordt voor de vorming van deze wolken. Afgelopen jaren was er een maximum in de zonneactiviteit, waardoor lichtende nachtwolken minder vaak voorkwamen, maar de kans op het noorderlicht juist toenam.

Deze tijd van het jaar is de kans om zowel lichtende nachtwolken als zeevonk te zien maximaal. De kans dat beide fenomenen samen optreden, is dus aanwezig, al blijft het uitzonderlijk. Vanaf woensdag wordt het zomers warm, met temperaturen ruim boven 20 graden en afnemende wind. Dit zijn ideale omstandigheden voor zeevonk. Lichtende nachtwolken verschijnen vooral in het uur na zonsondergang of voor zonsopkomst. En wie weet, met een beetje geluk, treden ze weer samen op met de kleurrijke gloed van het noorderlicht.