Kan deze “technofix” Venetië redden van het stijgende water?

Sinds 1900 is de zeespiegel van de Adriatische Zee bij Venetië zo’n 20 centimeter gestegen en naar verwachting kan daar nog eens 20 tot 100 centimeter bijkomen, afhankelijk van het emissiescenario. De onzekerheid is groot, maar elke mate van zeespiegelstijging moet worden gecompenseerd in de stad die zo vlak bij zee ligt.

MOSE stormvloedkering

Het MOSE initiatief uit 2003 is een oplossing met een soort dijkensysteem onder water. De barrière bestaat uit tientallen sluizen die omhoog kunnen worden gebracht tijdens storm of hoogwater. Bij een normale waterpeil liggen de sluizen plat op de zeebodem. Als ze rechtop staan, wordt de lagune van Venetië afgesloten van de zee.

Het project werd gestart in 2003 en kostte miljarden euro’s. In oktober 2020 werd voor het eerst een vloedgolf tegengehouden door een succesvolle werking van MOSE. Hoewel het al meerdere keren is gebruikt met goede gevolgen, is er ook kritiek op het systeem. Het is duur en complex en het zou minder goed kunnen werken op de lange termijn met een toenemende stijging van de zeespiegel. Daarnaast heeft het economische en ecologische gevolgen als de lagune steeds afgesloten wordt.

De stad verhogen?

Naast MOSE zijn er andere technologische ideeën om Venetië te beschermen tegen overstromingen en het verder zinken. Eén van deze concepten is het verhogen van de stad zelf, bijvoorbeeld door nieuwe funderingen of het terugpompen van grondwater. Wanneer water diep onder de stad wordt gepompt, zou de zeebodem stijgen en Venetië omhoog worden geduwd. Het zou de stad enkele decennia extra geven om een permanente oplossing te vinden tegen de stijgende zeespiegel.

Het idee is geïnspireerd op koolwaterstofreservoirs in de Noord-Italiaanse Povlakte, waar gas in de zomer wordt opgepompt en opgeslagen om in de winter te dienen als reserves. Daarbij schommelt de bodemhoogte: in de zomer, wanneer de reserves met gas worden gevuld, stijgt de bodem. In de winter, wanneer de reserves worden gebruikt, daalt de bodem.

De putten moeten in een brede cirkel rond de stad worden geplaatst om een uniforme verhoging te kunnen waarborgen. Bron: CNN

Op een diepte van 600-1000 meter liggen aquifers – ondergrondse lagen van waterdoorlatend gesteente – waarin het water gepompt zou worden. Daarboven ligt een kleilaag waar het water niet doorheen kan. De putten worden in een brede cirkel rond Venetië geplaatst en dat zou het land in de centrale lagune verhogen. Het ophogingseffect zou het meest voelbaar zijn binnen de cirkel, maar strekt zich ook uit naar kleinere eilanden. De maximale winst is een verhoging van 20 tot 30 centimeter. Voordat de techniek in gebruik genomen kan worden, moet het systeem uitvoerig en op kleinere schaal getest worden. Venetië houdt met technologie voorlopig het water buiten de deur, maar zolang de zeespiegel blijft stijgen, blijft de stad balanceren tussen bescherming en overstroming.