Honderden kilometers lange bliksemschicht ontdekt dankzij nieuwe technieken
Tijdens heronderzoek van een onweersbui uit 2017 ontdekten onderzoekers van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) een bliksemschicht die zo lang was, dat het een nieuw record vestigde. Deze schicht werd gemist tijdens de oorspronkelijke analyse van de storm, maar met verbeterde systemen kwam het aan het licht.Megabliksem
De bliksem kwam voor in een hotspot voor grootschalige convectiesystemen in de Verenigde Staten. Een mesoschaal convectiesysteem (MCS) is een verzameling onweersbuien die als één systeem functioneren. In de Great Plains komen grote onweersbuien frequent voor en de MCS dynamiek maakt het ontstaan van uitzonderlijke megabliksems mogelijk.
Een megabliksem is ten minste 100 kilometer lang en komt niet zomaar voor. Voor het ontstaan zijn enorme onweerswolken nodig die zich met een voldoende lage snelheid ontladen. Alleen dan zijn er afzonderlijke horizontale flitsen over grote afstanden mogelijk. Een megabliksem is in feite een hele grote kruipende bliksem (crawler lightning).
Onweer van Nederland tot aan Zwitserland
Het vorige record van de langste megabliksem was 768 km op 29 april 2020. Het nieuwe record van 829 werd gevonden bij heronderzoek van een bui op 22 oktober 2017. Het strekte zich uit van Oost-Texas tot nabij Kansas City. Dit is vergelijkbaar met de afstand tussen Amsterdam en Zürich, wat je met de auto in ruim 8 uur rijdt.
Ruimtetechnologie
Aan de grond lijkt een megabliksem op gewone bliksemschichten die horizontaal bewegen. Je zou het niet echt kunnen zien dat het een megabliksem is door er alleen naar te kijken; daarvoor zijn satellietbeelden nodig. De GOES-16 satelliet van NOAA heeft de bliksem vastgelegd.
Satellietbeeld van de megabliksem van 830 kilometer lang in de VS in oktober 2017. Bron: WMO
De eerdere analyses van de bliksemduur en -omvang maakten gebruik van gegevens die worden verzameld door netwerken van Lightning Mapping Array (LMA) op de grond. Er zijn bovengrenzen aan de schaal van bliksemschichten die door bestaande LMA’s kan worden waargenomen omdat het observatiegebied in sommige gevallen te klein is.
Recente ontwikkelingen in het in kaart brengen van bliksem met ruimtegebaseerde technieken bieden de mogelijkheid om de omvang en duur van flitsen te meten over grotere domeinen. Nieuwe instrumenten registreerden het nieuwe bliksemrecord. De extremen van wat bliksem kan bereiken, zijn moeilijk te bestuderen. Het verlegt de grenzen van wat instrumenten praktisch kunnen waarnemen, waardoor wetenschappers steeds worden gestimuleerd om bestaande technieken te verbeteren.
