Geen hittegolf, maar een koel vervolg

Eerst even heet

Vandaag loopt de maximumtemperatuur op naar 30 tot 33 graden in een groot deel van het land. Het uiterste noorden en westen zien iets lagere temperaturen van een graad of 28. Wie niet van de hitte houdt, begeeft zich het beste in het Waddengebied: daar blijft de temperatuur steken op begin twintigers. Zondag ontstaat een andere verdeling over het land met grotere verschillen. In het oosten kan het lokaal dan nog tropisch warm (30°C) worden, maar in het westen is het net aan zomers warm (25°C). Dit komt door een draaiing van de wind gedurende zaterdagnacht.

Overdag waait de wind uit het oosten en kan de warme lucht, die zich op dat moment boven West-Europa bevindt, zich uitbreiden over het hele land. Door het wegtrekken van hogedruk richting Centraal-Europa draait de wind zaterdag steeds verder door naar het zuidwesten en bereikt diep in de nacht een zuidelijke richting. Zondagochtend neemt de invloed van hogedruk af en drukt een lagedrukgebied tussen IJsland en het VK zijn stempel. De circulatie om dit drukgebied dwingt in Nederland een zuidwestenwind af en dat houdt voor de westelijke helft de ergste warmte op afstand.

Samenspel van luchtdruk

De hoge temperaturen hebben te maken met een groot hogedrukgebied dat warme lucht boven het westen van Europa vasthoudt. De warme lucht is afkomstig van het zuiden van het continent, waar dalende luchtbewegingen leidden tot het opwarmen van deze lucht. Vervolgens stroomde het noordwaarts en breidde het gebied van hogedruk zich uit tot aan Duitsland. Lagedrukgebieden op de Noord-Atlantische Oceaan veroorzaken noordwaartse stromingen hoger in de atmosfeer en duwen zo de warme lucht verder van zijn oorsprong af.

Hittegolf niet behaald

Veel landen hanteren hun eigen criteria voor een hittegolf. In Nederland wordt het een hittegolf verklaard wanneer op ten minste vijf opeenvolgende dagen de maximumtemperatuur 25 graden of hoger is, waarvan drie dagen ten minste 30 graden. Het is een landelijke hittegolf als dit in De Bilt gehaald wordt. Bij grote landelijke verschillen kan het blijven bij een regionale hittegolf, wat doorgaans in het oosten of zuiden sneller gehaald wordt.

Vorig weekeinde was het ook erg warm in heel het land. Toch werd er geen hittegolf behaald omdat het bij twee tropische dagen bleef. Koele lucht drong vanuit het westen het land binnen en daardoor bleef het zondag en maandag bij zo’n 23 graden. Kanshebbers op een hittegolf deze week zijn regio’s in het zuidoosten, waar sinds dinsdag alweer de 25 graden gepasseerd wordt. Zaterdag en zondag komt daar waarschijnlijk een tropische dag bij, maar maandag heeft koelere lucht de overhand. Op een haar na wordt het stempeltje ‘hittegolf’ gemist.

Verloop was lang onzeker

Het zijn dit keer de koudere scenario’s die lijken uit te komen. Weermodellen berekenen het verloop van het weer met telkens wat verstoorde begincondities, om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van de mogelijke omstandigheden. De atmosfeer is een chaotisch systeem, dus staat nooit vast wat er met ‘y’ gebeurt als ‘x’ een bepaalde waarde heeft. De verstoorde begincondities leiden tot meerdere scenario’s die samen de pluim vormen (ensemble). In de pluim waren voor dit weekend veel warme lijntjes te zien en enkele wat koudere. Zon- en zomerliefhebbers hoopten op het uitkomen van de warme scenario’s, maar de atmosfeer lijkt daarvan te zijn teruggekomen. In plaats daarvan wordt het minder heet en kan er een bui vallen; voor sommigen juist een erg welkom afkoelend beeld.

Storing brengt regen

Door een actieve storing boven het VK treedt zondag een zuidwestenwind op en kunnen enkele buitjes vallen. Veel stelt het niet voor, want de totale neerslagsom is net een millimeter. Maandag is het natter en ook in de dagen daarna valt wat regen. Woensdag zijn het onweersbuien in Noord-Frankrijk die, onder de juiste omstandigheden, Nederland zouden kunnen bereiken. We bevinden ons steeds op de rand van warmere lucht, waardoor onzekerheden over het temperatuurverloop groeien.

Maandag en dinsdag hangt de temperatuur rond de 20 graden en is het overwegend bewolkt. De windkracht neemt ook toe onder invloed van een krachtig windveld van het lagedrukgebied, die zich op dat moment boven Scandinavië bevindt. Woensdag neemt de kans op een zomerse dag toe en daarna is het waarschijnlijk weer wat gematigder. Richting het weekend wordt het in veel berekeningen weer warmer en zonniger door het opkomen van een nieuw hogedrukgebied vanuit de Azoren. Er zijn dan weer enkele lijntjes die boven de 30 graden uitkomen, al ligt het ensemblegemiddelde een stukje lager. Hierbij gaat het Europese model ECMWF voor een wat gematigder gevolg dan het Amerikaanse model GFS. Welke op die termijn dichterbij zit, zal gaandeweg duidelijk worden.