Exotische soorten rukken op door mariene hittegolven
Het oppervlaktewater van de Middellandse Zee was in juli gemiddeld 26,7°C; ruim 1,5 graden hoger dan de 30-jarig gemiddelde temperatuur van de periode 1991-2020. Ook het water in de Noordzee was in juli 2°C warmer dan normaal. Waar de ene soort profiteert van deze warmere wateren, is het de ander zijn ondergang.Hittegolf op zee
Het is een mariene hittegolf als het zeewater tijdelijk zeer hoge temperaturen heeft. Wanneer hogedrukgebieden lang domineren boven zee, kan het water hier sterk opwarmen. Hogedrukgebieden worden gekenmerkt door weinig wind, veel zon en in de zomer warme luchtsoorten. In deze weersomstandigheden neemt het water veel van de warmte op. Door de grote soortelijke warmte van water duurt het langer voordat het opwarmt, maar ook koelt het erg langzaam weer af. Daarom heeft een mariene hittegolf vaak grotere gevolgen dan een hittegolf op land.
In juli waren de zeewatertemperaturen van de wateren rondom Europa tussen de 1 en 3 graden warmer dan normaal. Bron: Climate Reanalyzer
De opkomst van invasieve soorten
Wetenschappers en duikers constateren een groei van indringende soorten zeedieren in wateren waar deze normaal gesproken niet veel voorkomen. In wateren bij het Verenigd Koninkrijk worden bijvoorbeeld octopussen, blauwvintonijnen en paarse stekelkwallen waargenomen. De jarenlange opwarming van de zee speelt een belangrijke rol bij de opkomst van deze soorten.
Ook in de Middellandse Zee is dit een probleem. Het zeewater is er nu zo warm als 29°C op een diepte van 30 meter, meldde een duikinstructeur. Door de steeds warmer wordende wateren migreren soorten die oorspronkelijk uit de Rode Zee komen, via het Suezkanaal naar het oostelijke Middellandse Zeegebied. Daar verstoren ze ecosystemen: roofdieren koloniseren het gebied en kleinere vissen zijn de dupe. Aan de andere kant kunnen sommige nieuwkomers ook nuttig zijn in wateren die te warm worden voor de inheemse soorten.
Hoge zeewatertemperaturen drijven de aan de kou aangepaste soorten weg uit de omgeving. Het leefgebied van vissen zoals kabeljauw en zeewolf in de Noordzee verschuift naar het noorden. Visserijen die afhankelijk zijn van deze vissoorten ervaren een moeilijker bestaan en zullen op de lange termijn misschien van soort moeten wisselen. Een onderzoek uit 2024 stelde vast dat de opwarming van de Atlantische Oceaan kan leiden tot de migratie van bepaalde soorten van de zuidkust van West-Afrika naar het westelijke Middellandse Zeegebied tegen het jaar 2050.
Extra warmte gaat oceaan in
Ongeveer 90% van de warmte die op aarde wordt vastgehouden door de toegenomen concentraties broeikasgassen komt uiteindelijk in de oceaan terecht. Hierdoor worden mariene hittegolven waarschijnlijker en heviger. Waar deze perioden van zeer warm water eerder sporadisch voorkwamen, treedt het nu juist vaak op. In juli 2025 kreeg 18% van de Noord-Atlantische Oceaan te maken met een sterke mariene hittegolf en 68% van de Middellandse Zee. Zonder de door de mens veroorzaakte opwarming zou de helft van de mariene hittegolven sinds 2000 niet hebben voorgekomen, volgt uit een recent onderzoek. Ook is het aantal dagen met een extreme mariene hittegolf meer dan verdriedubbeld sinds 1940.
Het proces van het vormen van een mariene hittegolf uitgelegd door middel van de dynamiek op de Noord-Atlantische Oceaan in 2023. Bron: KNMI (aangepast van England et al., Nature, 2025)
Invloed op het weer
Een abnormaal hoge watertemperatuur heeft ook gevolgen voor het weer. Hittegolven op land kunnen worden versterkt door de warme, vochtige zeelucht. Lokaal kan het zorgen voor intense buien of stormsystemen, zoals storm Boris in Centraal-Europa en de overstromingen in Valencia in 2024.
