Een weekend vol zeldzame wolken
Na de opbouwende warmte werden we getrakteerd op een weekend met dynamisch weer. Modellen waren van tevoren erg optimistisch over de potentie van onweersbuien boven Nederland, maar op de dagen zelf doofde dat aardig uit. Desalniettemin waren er genoeg variërende wolkenformaties te zien. De structuren waar het hart van een “cloudspotter” écht sneller van gaat kloppen, waren voorbestemd voor Noord-Frankrijk op vrijdag en rondom Limburg op zaterdag.De golvende undulatus
In de ochtend van zondag 15 juni werden golvende wolken gezien boven het oosten van het land. Het was een ‘undulatus asperitas’, een type altostratus. Deze worden gekenmerkt door een ruwe en golvende onderkant, waardoor het ook wel een ‘bubbelwolk’ wordt genoemd. Deze wolk is vrij zeldzaam en werd pas in 2016 opgenomen in de internationale wolkenatlas.
De wolkenvariant undulatus wordt gebruikt voor wolken met een oppervlak die een golfachtig uiterlijk hebben. Doorgaans staan de golven haaks op de windrichting. Het kan voorkomen bij meerdere wolkensoorten, zoals (alto)stratus en (alto)cumulus. De foto’s van afgelopen weekend tonen een altostratus undulatus asperitas.
Look-a-like van de undulatus asperitas op zondag 15 juni. Foto gemaakt door: Theo van Dalen (Putten).
De ontstaanswijze van deze soort is nog niet helemaal duidelijk. Theorieën spreken over de rol van windschering (verschillende windsnelheid en -richting met hoogte), waardoor de lucht, en dus het wolkendek, kan gaan golven. De wolken worden ook wel gezien na onweersbuien, wat zou betekenen dat bepaalde luchtstromen van een cumulonimbus gunstig zijn voor de undulatus asperitas. Dat brengt ons terug naar 15 juni, want inderdaad waren er rond de grens met Duitsland actieve onweersbuien. Daarnaast kunnen ze vormen door fronten, wanneer een grote luchtmassa wordt gedwongen om te stijgen en stratuswolken ontstaan. Soms gaat dit gepaard met een golfbeweging van de lichtere, warme lucht.
Shelf en indrukwekkende onweerswolken
Vrijdag 13 juni was de atmosfeer zeer instabiel boven het noorden van Frankrijk. Dit resulteerde in het ontwikkelen van enorme cumulonimbus wolkenpartijen, welke spectaculaire vormen kunnen aannemen. Eerder schreef ik over een supercell “uit het boekje” in de VS, maar ook dichterbij huis zijn soortgelijke structuren mogelijk. In de VS vormen ze alleen wat makkelijker, waardoor ze er daar bekend om staan. In Noord-Frankrijk wist een fotogenieke mothership supercell zich te vormen, wat stormchasers uit Nederland vastlegden.
De daaropvolgende nacht trokken de onweersbuien verder noordwaarts en bereikten West-Nederland. Wat volgde was voor veel inwoners een onrustige nacht: talloze weerlichten, bliksems en donderslagen verstoorden de nachtrust. Op enkele plekken sloeg een krachtige bliksemschicht in en veroorzaakte het schade. Bij de Maasvlakte in Rotterdam werd een shelfcloud vastgelegd, een dikke horizontale ‘rollende’ wolk langs de voorrand van een onweersbui (gevormd door de uitstroom van de onweerswolk).
Foto van een shelfcloud bij de Maasvlakte op vrijdag 13 juni. Die nacht trok zwaar onweer over het Westen van Nederland. Foto gemaakt door: Michel Brands ().
