Details van de krachtige aardbeving bij Rusland

Locatie

De aardbeving gebeurde op een diepte van 19,3 kilometer. Bevingen komen langs de oostkust van Rusland en rond Japan vaker voor, maar dit was de krachtigste in de regio sinds 1952.

Het gebied van de aardbeving bevindt zich in de ‘Ring of Fire’, een hoefijzervormige zone van Australië naar Azië tot aan de westkust van de Amerikaanse continenten. In deze zone liggen veel aardplaatgrenzen die langzaam tegen elkaar of van elkaar af bewegen. Dit zorgt voor een tektonisch actief gebied, waar regelmatig aardbevingen of vulkaanuitbarstingen voorkomen.

Platen schuiven onder elkaar

Wanneer aardplaten van verschillende zwaarte tegen elkaar botsen, duikt de zwaardere plaat onder de lichtere. Dit heet subductie. In dit geval duikt de Pacifische plaat onder de Euraziatische plaat, of meer specifiek de Okhotsk-microplaat. Dit gebeurt op heel lage snelheid (7,5 centimeter per jaar) en niet vloeiend. Door de schurende beweging bouwt een grote spanning op, die soms ineens te veel wordt en de platen plotseling doet verschuiven. Er vormt zich een breukvlak waarbij een deel van de lichtere plaat naar boven wordt geduwd en deze kort los komt.

Gebieden zoals de Ring of Fire worden door geologen nauwlettend in de gaten gehouden. Echter is het onmogelijk om precies te voorspellen wanneer en waar een breuk vormt in een aardplaat, waardoor aardbevingen vrij onverwacht kunnen komen.

De 'Ring of Fire' is een langgerekt gebied met hoge tektonische activiteit. Bron: GeologyIn

Naschokken

Twee weken eerder werd een vergelijkbare aardbeving gemeten in Alaska. Een aardbeving met magnitude 7,3 deed zich voor bij de kust van Alaska op 20 kilometer diepte, maar de tsunami-waarschuwing werd na twee uur weer opgeheven. Er volgden 24 naschokken met magnitudes tussen 3,3 en 5,3. Zulke naschokken ontstaan door de spanning die is ontstaan door de hoofdschok. In feite past de aardkorst zich aan aan de nieuwe ligging van de breuk. Van de huidige aardbeving worden krachtige naschokken verwacht.

Tsunami-gevaar

De plotselinge en grote verschuiving van de zeebodem zette een tsunami in gang omdat een grote hoeveelheid oceaanwater in één keer verplaatst wordt. Dit veroorzaakt een enorme golf die zich kan uitsmeren over duizenden kilometers op de oceaan. Een tsunami verplaatst zich in alle richtingen. In een grote cirkel rondom de plaats van de beving was er dus gevaar op een tsunami.

Hoe verder weg, hoe meer de golf uitdooft en hoe lager de tsunami. De eerste tsunami-golven waren 30 centimeter tot wel 4 meter hoog en bereikten de kust van Kamtsjatka en de Japanse Koerilen-eilanden. Veel andere regio’s aan de andere kant van de Stille Oceaan, zoals Hawaï, Alaska en de westkust van de VS, kregen pas een paar uur later te maken met de (deels uitgedoofde) tsunamigolf. Er werden tsunami-waarschuwingen afgegeven en kustbewoners werden opgeroepen om zich in veiligheid te brengen.

Meldingen druppelen binnen

Rond 8 uur ’s ochtends Nederlandse tijd werden de eerste tsunamigolven gemeld bij Hawaï en een kleine twee uur later werd een 50 centimeter hoge golf waargenomen in Arena Cove in Californië. Door de Amerikaanse Nationale Weerdienst (NWS) werd gewaarschuwd dat de eerste golf niet de grootste hoeft te zijn. Tsunami’s zijn een reeks van golven die vele uren na aankomst gevaarlijk kunnen zijn. In Hawaï werden geen grote tsunamigolven verwacht en rond half 12 werd het evacuatiebevel van de staat opgeheven. Er waren geen meldingen van grote schade.

Voor de eilandengroep van Frans-Polynesië is een waarschuwing afgegeven wegens tsunamigolven van 1,10 tot 1,20 meter die de regio dinsdagnacht lokale tijd kunnen bereiken. De noordoostelijke eilanden worden het zwaarst getroffen, terwijl voor andere eilanden de golven minder dan 30 centimeter hoog zijn. Ook in Australië kunnen de golven nog tientallen centimeters hoog zijn.