De heide staat weer in bloei maar heeft het steeds moeilijker
Op dit moment is de heide in de piek van de bloei. Van juli tot september is het paarse feest elk jaar te aanschouwen. Op verschillende plekken in Nederland bloeit dan de heide en trekt veel bezoekers. Onder andere de Veluwe is een populaire bestemming. Maar ook in Zuid-Limburg, Overijssel, Drenthe en Friesland is het jaarlijks terugkerend schouwspel te zien. Afhankelijk van de weersomstandigheden in de zomer kan de piek van de bloei elk jaar verschillen. Wel is er een duidelijke trend: de piek van de bloei komt steeds later. Ook krijgt de heide het moeilijker door het stikstofprobleem en droogte.Biodiversiteit
Historisch gezien past heide goed bij het Nederlandse landschap. Langzaam is dit aan het veranderen. Maar veel planten en diersoorten zijn nog wel afhankelijk van dit paarse plantje. De heide draagt dus erg bij aan de verschillende plant- en diersoorten die in Nederland leven. Als de heide verdwijnt, gaat de biodiversiteit dus omlaag. Hierdoor wordt de kans op plagen en ziektes vergroot, zoals de eikenprocessierups. Meer variatie in de soorten die van oorsprong in Nederland voorkomen is daarom beter.
Heide als pioniersplant
De heide is een van de weinige planten die in een zeer arme ondergrond kan leven. Van nature is het een pioniersplant die op open zandgronden groeit. Zo verandert een heidegebied zonder de invloed van de mens langzaam in een bos. Om te voorkomen dat overal bossen komen wordt tegenwoordig heidegebieden onderhouden om ze in stand te houden. Er wordt bijvoorbeeld vee op geplaatst om de heide te ‘begrazen’, wat inhoudt dat vooral grassen en kleine bomen die tussen de heide groeien, wordt opgegeten. Ook moeten er actief voedingsstoffen aan de heidegebieden worden toegevoegd om ze te beschermen. Want hoewel heide kan leven op een relatief arme ondergrond, blijft het wel voedingsstoffen nodig hebben.
Bloei steeds eerder
Hoe de heide zich ontwikkelt verschilt sterk hoeveel regen en warmte er is in de zomer. Zo bloeide in 2018 de heide zelfs zo goed als niet door de uitzonderlijk droge zomer. Afgezien van dat jaar bloeit de heide steeds eerder in het jaar. Vroeger bloeide de heide pas in september en oktober, maar tegenwoordig begint de bloei al in juli. Dit is het resultaat van de opwarmende trend van de aarde, die ook in Nederland te merken is. Over het algemeen zorgt een warme en nattere zomer voor intensere paarse kleuren. Dit jaar zorgde de combinatie van vroege warmte en latere regen ervoor dat de heide weer in volle glorie te zien is.
Heide onder druk
Door stikstofproblemen krijgt de heide het moeilijker. Hierdoor verdwijnt de heide op veel plekken als we er niks aan doen, met alle gevolgen van dien. Zo verzuurt de bodem en treedt vermesting op, waardoor bepaalde planten en kruiden het moeilijker hebben. Dit leidt ertoe dat de biodiversiteit omlaag gaat. Dit wordt op sommige plekken nu tijdelijk opgelost door bijvoorbeeld het strooien van steenmeel, wat eerder dit jaar in Drenthe en op de Veluwe is gedaan. Het steenmeel is rijk aan mineralen, waardoor de heide weer min of meer normaal kan groeien. Echter is deze maatregel een pleister op de wond en moeten er op hogere schaal maatregelen komen om het verdwijnen van de heide te voorkomen.
Mindere koolstofopslag
Ook zorgt vooral jonge heide ervoor dat de koolstofput wordt vergroot. Door droogte kan de heide deze rol minder goed uitoefenen. Klimaatverandering zorgt voor meer extreem weer, onder andere meer en intensere droge periodes. Dit heeft niet alleen effect op de planten, maar ook op de bodem. Heide heeft namelijk veel interactie met bacteriën en schimmels die in de bodem leven. Deze dragen bij aan de voedingsstoffen die de heide nodig heeft om te groeien. Ook zorgen ze ervoor dat er koolstof uit bijvoorbeeld CO2 wordt opgeslagen in de bodem. Bij een drogere grond kan het heideplantje moeilijker deze interacties aangaan, met als gevolg dat de koolstofput omlaag gaat.
Dit jaar zorgde de combinatie van warmte en regen voor een prachtig bloeiende heide, waardoor we opnieuw kunnen genieten van uitgestrekte paarse landschappen. Toch verhult dit succes een zorgwekkende trend: door klimaatverandering en het stikstofprobleem staat de heide steeds meer onder druk. Zonder structurele maatregelen lopen we het risico dat dit unieke stukje natuur langzaam verdwijnt. Juist nu is dus het moment om de bloeiende heide te bewonderen en stil te staan bij hoe kwetsbaar dit prachtige paarse plantje is.
