Bijzondere wolken gespot bij de Canarische Eilanden
Luchtbewegingen in de atmosfeer zijn niet altijd met het blote oog zichtbaar, maar wolken dienen als ‘vingerafdrukken’ van de stroming. Een fraai voorbeeld zijn de Von Kármán wervelingen, welke deze week te zien waren op satellietbeelden boven de Canarische Eilanden. Het zijn spiraalvormige wolken die ontstaan wanneer lucht beweegt over een bergachtig oppervlak en afgebogen wordt. Hoe dan precies deze spiraalvormen ontstaan, zit als volgt.Verstoorde stroming
De wervelingen zijn vernoemd naar de Hongaars-Amerikaanse wetenschapper Theodore von Kármán. Hij was de eerste die de natuurkundige processen achter de wervelingen beschreef. De atmosfeer bestaat uit gassen, maar gedraagt zich als een stromend vloeistof. Het patroon kan voorkomen waar een object de vloeistofstroom verstoort; op grote schaal zijn dat bijvoorbeeld bergen of vulkanen. De verstoring creëert wervelende wolken, die zich stroomafwaarts verspreiden en van draairichting wisselen. Ketens van deze wervelingen worden von Kármán-wervelstraten genoemd.
Von Kármán wervelingen bij de Canarische Eilanden op 20 mei 2015. Bron: NASA Earth Observatory
Opgevangen door satelliet
Door middel van satellieten zijn Von Kármán wervelingen op meerdere plekken op de planeet waargenomen. Ze verschijnen regelmatig in satellietbeelden en zijn gezien bij het eiland Guadalupe voor de kust van Chili, in de Groenlandse Zee, in het Noordpoolgebied en zelfs naast een tropische storm.
Een andere bekende plek is de Canarische Eilanden, waar het verschijnsel afgelopen woensdag te zien was. Hier zijn het de hoge vulkaantoppen die de lucht doet wervelen. Afhankelijk van de windsnelheid zijn Von Kármán wervelingen tot wel honderden kilometers verder met de windrichting mee te zien. Sterke passaatwinden transporteren de wolken naar het zuidwesten vanaf de Canarische Eilanden. Het zijn kleine eilanden, maar met een grote invloed op de atmosfeer. Omdat er meerdere eilanden op een rij liggen, vormen vaak meerdere wervelingen die naarmate ze stroomafwaarts bewegen met elkaar in contact komen.
