Akkoord bereikt over afgezwakte klimaatdoelen voordat COP30 van start gaat
Na maanden van overleg heeft de Europese Unie een akkoord gesloten over de klimaatdoelen voor 2035 en 2040, precies op tijd voor de start van de klimaattop. Tegelijkertijd werd in het rapport van de Verenigde Naties duidelijk dat de doelen uit het klimaatakkoord van Parijs buiten bereik liggen. Met de huidige emissies stevent de aarde af op een opwarming van ruim 2 graden.Parijsdoelen niet meer haalbaar?
De dertigste klimaattop, COP30, vindt van 10 tot en met 21 november plaats in Brazilië. Voorafgaand aan de top verschijnt jaarlijks het VN-rapport dat de uitstoot van broeikasgassen en de daarbij horende wereldwijde opwarming samenvat. Uit dit rapport blijkt dat de opwarming deze eeuw 2,3 tot 2,5 graden is als de huidige klimaatplannen volledig worden uitgevoerd. Dat is lager dan de bekende “rampscenario’s” van 4 graden opwarming, maar nog altijd ver boven de doelen uit het Parijs-klimaatakkoord.
In 2015 werden inspanningen afgesproken om de opwarming te beperken tot ruim onder de 2 graden, maar liever tot 1,5 graad, boven het pre-industriële niveau. In 2024 werd dit limiet voor de eerste keer overschreden. Zelfs als alle landen hun huidige plannen volledig uitvoeren, wat in de praktijk zelden gebeurt, zal de opwarming waarschijnlijk verder doorschieten.
Met de huidige plannen van uitstootreducties liggen de doelen van Parijs, maximaal 2 graden opwarming, ver buiten bereik. Bron: UNEP
Richtpunt voor over 15 jaar
In 2040 moet de uitstoot van broeikasgassen met 90 procent zijn verminderd ten opzichte van 1990, luidt het klimaatdoel voor 2040. Dit is een afgezwakte versie van eerdere voorstellen van de Europese Commissie. De EU-landen mogen namelijk een deel van hun reductie behalen via internationale CO₂ -kredieten, wat wil zeggen dat teveel uitstoot kan worden gecompenseerd door extra kredieten te kopen. Deze kredieten komen voort uit projecten, zoals herbebossing of hernieuwbare energie, die op andere plaatsen de uitstoot verminderen
Een specifiek doel voor 2035 is niet afgesproken. De uitstootvermindering moet tegen dat jaar tussen de 66 en 72 procent liggen, met 55% al gehaald in 2030. Ook wordt de verkoop van benzineauto’s in 2035 verboden. De voorstellen voor 2035 en 2040 tonen dat er beweging is richting sterke emissiereducties, maar ook dat de kloof tussen ambitie en uitvoering nog groot is.
Verplaatsing van uitstoot
De EU behoort tot de grotere CO₂-uitstoters, maar de gemiddelde uitstoot per persoon ligt hier sinds enkele jaren lager dan in China. De uitstoot in China en India neemt juist toe. In de VS ligt de uitstoot per persoon nog hoger, wat wordt versterkt onder leiding van president Trump.
Grafiek van de CO₂-uitstoot per persoon sinds 1800. Bron: NOS
Echter is het maar de vraag in hoeverre de uitstootvergelijking een zuiver beeld geeft. Een deel van de uitstoot van rijke, westerse landen treedt niet meer binnen de grenzen op en verschuilt zich in productie in landen als China. Producten die daar worden gemaakt voor de wereldmarkt dragen bij aan China’s CO₂-uitstoot, maar worden geproduceerd voor westerse consumptie. Dit betekent dan weer niet dat alle stijging in Aziatische uitstoot uitsluitend komt door verplaatste westerse productie
Druk op natuurlijke buffers
Met het verstrijken van de jaren blijven de zorgen over het klimaatsysteem groeien. De CO₂-concentratie in de atmosfeer bereikte in 2024 een recordhoogte van 423,9 ppm. Toen de metingen in 1958 werden gestart op het Mauna Loa observatorium op Hawaii, bedroeg de CO₂-concentratie 316 ppm. Bovendien volgt de toename een versneld patroon: de jaarlijkse stijging steeg van minder dan 1 ppm in de jaren 60 naar meer dan 2 (of zelfs 3) ppm vanaf 2009.
Daarnaast neemt de capaciteit van CO₂-opname door ecosystemen af door de opwarming. Bijvoorbeeld in oceanen neemt de oplosbaarheid af bij hogere temperaturen en in bossen is de opname minder efficiënt door drogere vegetatie en bosbranden. Dit toont satellietdata, maar deze observaties lopen het risico te worden stilgelegd vanwege voorgestelde bezuinigingen van NASA.
