Wordt Spanje de nieuwe Sahara?
Het is droog in Spanje. Zo droog dat toerisme er onder kan gaan lijden. Regeringen nemen maatregelen om de droogte tegen te gaan, want het is belangrijk zo spaarzaam mogelijk te zijn met drinkwater. Door klimaatverandering neemt de jaarlijkse hoeveelheid neerslag in Spanje af, mogelijk tot wel 30% aan het eind van de eeuw.Huidige situatie
2024 begon warm in Spanje, meldt de Spaanse meteorologische dienst AEMET. De winter van ’23-’24 was de warmste sinds het begin van de metingen in 1961. De gemiddelde temperatuur lag 1,9°C hoger dan normaal en in een groot deel van het Middellandse Zeegebied was het erg droog, maar de neerslag in Spanje was over het algemeen normaal in deze periode.
Januari, februari en maart maken samen het warmste eerste kwartaal sinds 1961. Maart was voor het hele land een vochtige maand, wat voor gedeeltelijke verlichting zorgt voor de droogte in het noordwesten van Spanje.
Maatregelen tegen onnodig waterverbruik
De Catalaanse regering heeft in februari een noodtoestand voor de droogte uitgeroepen. Het toegestane waterverbruik per persoon is verminderd. Ook voor de landbouw en industrie is zijn er beperkingen opgelegd voor het waterverbruik. Het gebruik van water voor recreatieve activiteiten wordt verboden. Er zijn ook maatregelen genomen voor toerisme, bijvoorbeeld voor de hoeveelheid water dat er gebruikt wordt bij toeristische accommodaties. Zwembaden mochten alleen onder specifieke omstandigheden gevuld worden, maar in april is dit gewijzigd zodat er in de zomer meer zwembaden open kunnen. Bepaalde zwembaden worden aangewezen als een “klimaat schuilplaats”, welke bijgevuld mogen worden onder aanvullende waterbesparende maatregelen. In mei volgde opnieuw een wijziging, waarbij de Catalaanse regering de noodmaatregelen tegen droogte grotendeels heeft opgeheven. Het waterlimiet is verhoogd en openbare zwembaden hoeven niet langer als klimaat schuilplaats worden aangegeven om te kunnen openen.
Eind april is er veel neerslag gevallen in Spanje, waardoor de noodtoestand opnieuw geëvalueerd zou kunnen worden. De regering wil het verwachte waterverbruik in de zomer analyseren en de gevallen neerslag de tijd geven om de reservoirs te vullen, alvorens ze een uitspraak doet. Ze wil vermijden dat de beperking nu wordt opgeheven, maar er daardoor over een paar weken weer stappen terug moeten worden genomen. Barcelona krijgt in het najaar een tijdelijke tweede ontziltingsinstallatie, welke strengere waterbeperkingen moet helpen voorkomen.
Ook op Tenerife en andere Canarische Eilanden is het één van de droogste winters geweest. Regenval op Tenerife zou de afgelopen jaren tussen de 15% en 40% zijn afgenomen, terwijl verdamping toeneemt door stijgende temperaturen. Tenerife heeft in maart ook een droogte noodtoestand uitgeroepen, waarbij waterbeperkingen zijn ingevoerd in sommige gebieden.
Opbouwende droogte leidt tot woestijnvorming
Spanje heeft al drie jaar te maken met droge omstandigheden. De hoeveelheid gevallen neerslag ligt lager dan gemiddeld en verdamping neemt toe. Om voedsel te kunnen blijven produceren ondanks de droogte, verbruiken Spaanse boeren (te) veel grondwater voor de teelt van groenten en fruit Hierdoor zijn watertekorten ontstaan die maanden of zelfs jaren kunnen aanhouden.
Volgens Gabriel del Barrio van het EEZA (experimenteel centrum voor onderzoek naar droge gebieden) is het geomorfologisch gezien onmogelijk dat Spanje een woestijn met duinen wordt zoals de Sahara. Daarentegen is “desertification” wel een groot probleem. Ooit beboste gebieden “verwoestijnen” tot dorre landschappen en dat leidt tot bodemdegradatie. De bodem verliest zijn productiecapaciteit, wat een groot probleem is voor Spaanse boeren. Verwoestijning ligt voor 75% van Spanje op de loer vanwege veranderende klimaatomstandigheden.
Risicogebieden in Spanje voor verwoestijning. Bron: Phys.org
