Waarom de huidige regenval in Brazilië leidt tot grote overstromingen
Terwijl op maandag 29 april de zon scheen in ons land, begon aan de andere kant van de wereld zich een catastrofe te ontvouwen. In de meest zuidelijke staat van Brazilië, Rio Grande do Sul, viel extreme regenval en zijn complete gebieden overstroomd.Heel veel regen
Binnen de eerste 24 uur is er 150 mm regen gevallen in sommige delen van de staat, meldt het Braziliaanse Nationale Instituut voor Meteorologie (INMET). In de week van 29 april is er meer dan 300 mm regen gevallen in het gebied, dat is bijna 3 keer zo veel als de maandelijks gemiddelde neerslag in mei (110 mm). In Porto Alegre is er in drie dagen 260 mm regen gevallen en in de gemeente Bento Gonçalves zelfs 540 mm.
De stormen werden veroorzaakt door een blokkerend hogedrukgebied in Centro-Sul. Deze blokkade verhinderde de verplaatsing van meteorologische systemen die neerslag veroorzaken. De systemen blijven dan lang op één plek hangen, waardoor die regio te maken krijgt met extreem weer. Er viel extreem veel regen, maar ook de temperatuur lag enkele dagen tot wel 5 graden boven het gemiddelde.
El Niño draagt zijn steentje bij
De ligging van Rio Grande do Sul maakt dat het gebied regelmatig te maken krijgt met extreem weer. Het gebied ligt op een zuidelijke breedtegraad van ongeveer 30°, precies waar er door de natuurlijke atmosferische circulatie een band van hogedrukgebieden vormt. Lange perioden van droogte worden onderbroken door hevige neerslag. De huidige stormen zijn echter bijzonder verwoestend geweest, wat volgens het WMO gelinkt is aan de recente El Niño. Het fenomeen veroorzaakt hoge oceaantemperaturen in de Stille Oceaan en draagt bij aan het blokkeren van koudefronten, waardoor de instabiele weersystemen zich concentreerden boven Rio Grande do Sul. Hoge oceaantemperaturen zorgen er daarnaast voor dat de lucht meer vocht bevat en regenval toeneemt. Volgens het INMET heeft het contrast tussen warmere lucht ten noorden van Rio Grande do Sul en koudere lucht ten zuiden van de regio, bijgedragen aan het versterken van de stormen.
De ligging van de staat Rio Grande do Sul in Brazilië. Bron: The Guardian
Schade
De overstromingen en landverschuivingen hebben grote gevolgen voor Rio Grande do Sul. Infrastructuur wordt verwoest en de staat leidt grote economische en menselijke verliezen. Meer dan 100 mensen zijn om het leven gekomen en nog een keer zoveel worden vermist. Duizenden mensen raakten hun huis kwijt en moesten vluchten of werden gered. Een hydro-elektrische dam is gedeeltelijk ingestort en veroorzaakte een golf van twee meter hoog die nog meer schade veroorzaakte in de overstroomde gebieden.
Afgelopen dagen werd er nog meer regenval verwacht in het zuiden van Brazilië en in Uruguay. De buien blijven boven de gebieden hangen, waardoor er lokaal veel regen valt. In combinatie met de extreem natte periode sinds 29 april, kan de extra neerslag van dit weekend grote problemen geven. De verwachting is dat dinsdagochtend een koude, droge luchtmassa de regio bereikt. Dit geeft verlichting van de regen, maar een grote daling in de temperatuur is zorgelijk voor huishoudens zonder elektriciteit.
Satellietafbeeldingen laten de omvang van de ramp zien.
© Maxar Technologies
Aanpassingen
De overstromingen in Brazilië – en Afrika – benadrukken de noodzaak van sneller en beter reageren op de mogelijke gevolgen van El Niño en klimaatverandering. De klimaatcrisis beïnvloedt weersextremen, waardoor rampen zoals deze zullen toenemen. De huidige overstroming is de vierde in een reeks van vergelijkbare catastrofen in Brazilië binnen één jaar en het wordt beschouwd als de ergste overstroming van het land in meer dan 80 jaar.
Recent onderzoek van het INMET geeft aan dat het aantal dagen dat Porto Alegre te maken krijgt met extreme regenval (> 50 mm) meer dan verdubbeld is sinds 1960. In de periode van 1961 tot 1970 waren dit er 29 per jaar, terwijl het in de periode 2011-2020 is gestegen naar 66. Klimaatmodellen voorspelden al een risico van toenemende regenval in het zuiden van Brazilië. Steden in deze gebieden zijn niet goed voorbereid op dit soort rampen omdat de infrastructuur gebouwd is voor een klimaat zonder de huidige, extremere gebeurtenissen. De Braziliaanse overheid moet aanpassingen gaan overwegen om toekomstige catastrofes te voorkomen, zoals investeren in overstromingspreventie.
