Oogsten verwoest door nachtvorst
Na een lange periode met vrijwel geen vorst sloeg de nachtelijke kou de afgelopen week weer hard toe. Dit tot grote spijt van veel boeren, die vrezen voor oogst deze zomer. De natuur rekende zich de afgelopen maanden rijk en reageerde met uitgebreide bloei, maar werd plots hard neergeslagen.Vorige week woensdag en donderdag vroor het lokaal al 0 tot 1 graad, met name in het oosten. Deze week vroor het dan op uitgebreide schaal. In De Bilt koelde het in de nacht van maandag op dinsdag af tot -1,9˚C, maar op diverse plekken vroor het nog harder. In Wijk aan Zee werd het zelfs -3,5˚C.
Hoe ‘normaal’ is late nachtvorst?
Heel gek is het eigenlijk niet: gemiddeld over de afgelopen 30 jaar valt de laatste vorst rond 16 april. De vorst valt dus enigszins aan de late kant, maar er lijkt iets geks aan de hand. De afgelopen 30 jaar schuift de laatste vorstdag (een dag met een minimumtemperatuur onder het vriespunt) steeds verder naar voren. De laatste 10 jaar is die teruggang echter gestagneerd. In het westen van het land kruipt de laatste vorstdag nog steeds langzaam terug, maar op diverse meetstations in het (noord)oosten en zuiden lijkt die juist elk jaar weer iets later te vallen. Dat lijkt te maken te hebben met droogte: droge lucht kan makkelijker afkoelen én bij heldere nachten kan warme lucht gemakkelijk opstijgen. Daardoor komt de temperatuur op een heldere voorjaarsnacht sneller onder het vriespunt terecht. In het westen schijnt de zon weliswaar vaker dan in het binnenland, maar het regent ook een stuk vaker.
De nachtvorst van de afgelopen dagen heeft daar minder mee te maken. Momenteel hebben we vooral last van een aanhoudende noordenwind en als het in de nachten dan opklaart, is de afstand tot het vriespunt niet zo groot meer.
Waarom is vorst erg voor planten?
Bloesems van fruitbomen gaan dood door de ijkristallen die zich vormen. Die snijden de bloemen als het ware kapot. Ook zorgen de opkomende zonnestralen in de ochtend voor een te snelle heropwarming van de plant, wat niet goed is voor de plant. Als de bloesem afsterft, kan die dus niet bevrucht worden, wat tot gevolg heeft dat er ook geen vruchten uit voortkomen. In het geval dat dat dus bij een volledige boom- of wijngaard gebeurt, betekent dat voor de boer een groot verlies van oogst en dus inkomsten. Ook de Limburgse wijnboeren zijn genoodzaakt de nodige maatregelen te nemen om de schade te beperken.
Schade voorkomen
Gelukkig zijn er genoeg manieren om de schade enigszins in het gareel te houden. De veruit meest gebruikte en effectiefste techniek is het besproeien van de gewassen op de avond voordat de vorst intreedt. Hierdoor vormt zich ’s nachts een laagje ijs rondom de plant, die hem beschermt tegen de vorst. Dat lijkt misschien tegenstrijdig, maar in werkelijkheid werkt deze ijslaag isolerend en zorgt ervoor dat de plant niet wordt blootgesteld aan de nog koudere buitenlucht. Bovendien kost bevriezing energie en deze energie wordt gebruikt om het water te bevriezen in plaats van de bladeren of bloemen. De bevriezing wordt als het ware vertraagd. Bij matige vorst (-5 of lager) werkt deze techniek helaas niet meer en blijft er niets anders over dan hopen.
In Frankrijk worden ook vaak grote vuurtonnen (‘bougies’ = kaarsen) gebruikt om de temperatuur lokaal net iets hoger te houden. Dat levert bijzondere taferelen op van hectares wijngaarden die 'in brand' lijken te staan.
Komt er nog meer nachtvorst?
De komende tijd lijkt er gelukkig geen vorst meer aan te komen. Sterker nog, het lijkt erop dat het wat langer warm blijft! Binnenkort volgt een uitgebreidere verwachting, dus blijf onze kanalen volgen.
