Hierdoor ontstaan stapelwolken vaak later op de zomerdag
Het was de afgelopen dagen vaak te zien en komend weekend zullen we het weer gaan zien: een zonnig begin van de dag, maar na een tijdje verschijnen de eerste stapelwolken. In de avond verdwijnen ze vervolgens weer en blijft het helder. Waarom gebeurt dit vaak?Opstijgende warme luchtbellen
Stapelwolken, ook wel cumuluswolken genoemd, ontstaan door temperatuurverschillen in de atmosfeer. Tijdens de nacht zijn de grond en de lucht erboven relatief koud. In de ochtend warmt de zon de grond op, waardoor de lucht erboven ook warmer wordt. De warme lucht gaat stijgen omdat deze lichter is dan koude lucht (convectie). Naarmate de lucht stijgt, komt deze in steeds koudere omgeving terecht, dus beweegt ze nog verder omhoog. Dit leidt tot afkoeling en uiteindelijk condenseert de waterdamp tot kleine druppels, die samen een stapelwolk vormen.
Lucht stijgt op in warme omgevingen en daalt in koude omgevingen. Bron: Windy.app
De wolken hebben een platte onderkant, dat is het condensatieniveau waarop de eerste druppels beginnen te vormen. Hierboven blijft de lucht stijgen zolang deze warmer is dan de omgeving. Een continue aanvoer van warme, stijgende lucht drukt de gecondenseerde lucht naar boven, waardoor de stapelwolk zijn typische bolle bovenkant krijgt.
Heldere avond
Aan het einde van de middag gebeurt het omgekeerde proces en trekken de wolken weg. De zon komt steeds lager te staan en de grond wordt minder verwarmd. Hierdoor is er steeds minder warme lucht dat opstijgt en wolken vormt. De vorming van stapelwolken wordt bevorderd door opstijgende warme lucht. Als deze aangevoerde energie wegvalt, lossen de wolken op.
Wolken gaan gepaard met wind
De convectie van luchtstromen zorgt ervoor dat er minder lucht aan het oppervlak aanwezig is. Dit tekort moet worden aangevuld vanaf een andere plek, waardoor een dalende luchtstroom ontstaat naast de stijgende. De dalende lucht neemt wind van grote hoogte mee en het gaat waaien aan het oppervlak.
Dit is de reden dat een zonnige ochtend vaak rustig begint, maar de wind aantrekt als stapelwolken beginnen te ontstaan. In de middag kan het steviger gaan waaien en ’s avonds gaat de wind weer liggen.
Kustopklaring
Aan de kust is er vaak een scherpe lijn te zien in de bewolking en waar deze abrupt eindigt. Het is dan vanaf grote afstand van zee zichtbaar waar de kustlijn ligt. Dit verschijnsel treedt alleen bij aanlandige wind, in Nederland is dat uit het westen of noordwesten. De aanlandige wind voert koele lucht vanaf het water aan. Boven het koude water is er niet genoeg warmte om de lucht te laten stijgen, waardoor minder snel stapelwolken ontstaan. De omvang van de wolkenvrije lucht is afhankelijk van hoe hard het waait. Bij een harde wind kan het in het voorjaar en zomer in de kustprovincies soms zonniger zijn door het gebrek aan convectie.
