“Doomsday Glacier” destabiliseert sneller dan gedacht
Recente satellietobservaties brengen een nieuw probleem aan het licht: de Thwaites gletsjer in Antarctica vertoont signalen van destabilisatie. De gletsjer, ook bekend als de ‘doomsday gletsjer’, is 130 kilometer breed en is 800 tot 1200 meter dik. Het heeft een oppervlakte van 192.000 vierkante kilometer, dat is ongeveer 4,5 keer zo groot als Nederland. De doomsday gletsjer dankt zijn naam aan het feit dat het instorten ervan kan leiden tot grote consequenties voor de West-Antarctische ijskap en het mondiale zeeniveau.
De Thwaites gletsjer is deel van het West-Antarctische ijskap. Bron: The International Thwaites Glacier Collaboration
Eroderen en splijten
Zout en relatief warm oceaanwater omringt het ijs van de gletsjer. Daar waar het water het ijs raakt, veroorzaakt het erosie en smelt. Vorig jaar hebben wetenschappers een kleine robot naar de Thwaites gletsjer gestuurd, om een beter beeld te krijgen van de smelt. Spleten in de gletsjer spelen een belangrijke rol in het afbreken van het ijs en dat eist de zwaarste tol van de gletsjer, zelfs meer dan het afsmelten. De gletsjer wordt dus niet zozeer alsmaar dunner, maar het breekt in stukken. Het afbreken versnelt mogelijk de ondergang van de hele ijskap.
Zeespiegelstijging
Het compleet instorten van de doomsday gletsjer heeft een zeespiegelstijging van 65 centimeter als gevolg. Op dit moment stijgt de zeespiegel met zo’n 3,4 millimeter per jaar, waarvan het ijsverlies van de Thwaites gletsjer een aandeel van 4% heeft.
Het instorten van de doomsday gletsjer zorgt voor een domino effect: er ontstaat een kettingreactie van naastgelegen gletsjers die smelten, waardoor het uiteindelijk tot wel 3 meter zeespiegelstijging kan opleveren. Dit komt omdat de Thwaites gletsjer functioneert als barrière en deze beperkt de uitstroom van aangrenzende gletsjers naar de oceaan. Als de barrière wegvalt, kunnen gletsjers snel versnellen en kan de hele ijskap instorten.
Satelliet geeft nieuwe informatie
Een groep glaciologen heeft satelliet radarbeelden van hoge resolutie gebruikt om een röntgenfoto te maken van de Thwaites gletsjer. Hiermee hebben ze afbeeldingen gemaakt van veranderingen op de “grounding line” van de gletsjer. Dit is het punt waarop de gletsjer uit de zeebodem oprijst en een drijvende ijsplaat wordt, een belangrijk (en kwetsbaar) punt voor de stabiliteit van ijskappen. De glaciologen ontdekten dat zeewater, volgens het ritme van de getijden en op hoge snelheid, enkele kilometers onder de gletsjer stroomt en zich weer terugtrekt. Het binnenstromen van dit water versnelt het smelten van de gletsjer, omdat smeltend zoetwater wordt vervangen door warmer zeewater. Dit omvangrijke proces zal het aandeel van Antarctica in de voorspellingen van zeespiegelstijging vergroten.
Schematische weergave van het smelt- en afbreekproces van de Thwaites gletsjer. Bron: British Antarctic Survey
Onderzoek moet modellen gaan verbeteren
De nieuwe bevinding van het smeltproces is nog niet in modellen verwerkt en het is daarom een belangrijk proces dat verder meegenomen moet worden in modellen en onderzoeken. Het contact tussen warmer zeewater en de koude gletsjer zal meer smelt teweegbrengen, waardoor de gletsjer kwetsbaarder wordt voor de opwarming van de oceaan. De Thwaites gletsjer smelt sneller dan huidige modellen hebben voorspeld.
Het voorspellen van een exacte termijn voor het instorten van de doomsday gletsjer is (nog) niet mogelijk, maar de instabiliteit kan zorgen voor aanzienlijke smelt binnen tientallen tot enkele honderden jaren. De bijbehorende zeespiegelstijging vormt een bedreiging voor het bestaan van kuststeden over de hele wereld.
