Arctisch smeltwater mogelijke oorzaak Europese hittegolven
Een paar dagen geleden plaatsten we een artikel over veranderingen in het verloop van hittegolven. Deze veranderingen zijn gevonden over de hele wereld, hoewel de toename in duur en intensiteit van continent tot continent verschilt. Naast dat ze langer en heter zijn door mondiale opwarming, worden Europese hittegolven beïnvloed door smeltwater van de Arctische Oceaan.Europa krijgt de volle laag
De gemiddelde temperatuur op aarde stijgt, maar niet ieder gebied krijgt te maken met een even grote opwarming. Het WMO (World Meteorological Organization) waarschuwt dat Europa het snelste opwarmende continent is. Het warmt twee keer zo snel op als het mondiale gemiddelde sinds 1980. De temperatuur in Europa is sinds het einde van de 19e eeuw al 2,3 graden gestegen. De zomer van 2022 werd in veel Europese landen gemeten als de heetste zomer ooit.
Temperatuur afwijkingen in Europa tijdens de hittegolf van 2022. Vooral in West-Europa waren de temperaturen een paar graden hoger dan gemiddeld. Gegenereerd met ClimateReanalyser.org.
De extreme hittestress was één van de belangrijkste oorzaken van weer-gerelateerde overmatige sterfgevallen in Europa. Er zijn intense hittegolven, lange perioden van droogte en bosbranden. Het KNMI omschrijft het jaar 2022 in Nederland als “recordzonnig en extreem droog”. Kortom, in Europa kunnen we al veel merken van klimaatverandering.
Opwarmingsgat in de noordelijke Atlantische Oceaan
Stijgende temperaturen in het noordelijk halfrond leiden tot een afname van de hoeveelheid Arctisch ijs dat het zomer smeltseizoen overleeft. Dit veroorzaakt een grote hoeveelheid smeltwater in de Arctische Oceaan, wat volgens een recent onderzoek de atmosferische circulatie beïnvloedt. Dit smeltwater, afkomstig van de Groenlandse ijskap en drijvend zee-ijs, voegt per decennium ongeveer 6000 km3 water toe aan de Noord-Atlantische Oceaan. Smeltwater is zoet en blijft daarom liggen op het zwaardere zoute oceaanwater. Het koude smeltwater mengt niet goed met het warmere oceaanwater, waardoor er een “cold blob” ontstaat aan het oceaanoppervlak: een plek in de Atlantische Oceaan dat kouder wordt ondanks een mondiale temperatuurstijging.
De temperatuur trend van 1900 tot 2013. Het opwarmingsgat in de noordelijke Atlantische Oceaan valt op als een lichtblauwe vlek. Bron: Nature Climate Change
Smeltwater beïnvloedt het weer
Het smeltwater verstoort de normale stromingen. Stormen in het Noord-Atlantische gebied worden gevoed door het verschil in temperatuur tussen de cold blob en zuidelijk warmer water. Een grote hoeveelheid smeltwater leidt daarom tot sterke westenwinden en stormachtige winters. De sterke westenwinden verplaatsen de Noord-Atlantische stroom (verlenging van de golfstroom), die op zijn beurt de straalstroom laat afbuigen en kan bijdragen aan de vorming van hogedrukgebieden boven Europa. Deze hogedrukgebieden voeren warme lucht vanuit zuidelijke gebieden aan en kunnen Europese hittegolven veroorzaken.
Ontwikkeling van hoge- en lagedrukgebieden die langdurig op één plek blijven hangen door een slingerende straalstroom. Hogedrukgebieden hangen samen met hittegolven en lagedrukgebieden zorgen voor veel neerslag. De figuur laat de situatie van juli 2021 zien, toen een sterk lagedrukgebied zorgde voor overstromingen in Duitsland en Limburg. Bron: nu.nl
Statistiek onderbouwt de relatie tussen smeltwater gebeurtenissen en de temperatuur in Europa. Het onderzoekteam heeft de 10 warmste en 10 koudste zomers sinds 1980 in Europa bestudeerd. Grote smeltwater events gingen vooraf aan de heetste zomers, maar deze events werden niet aangetroffen tijdens de koudste zomers. Deze nieuwe inzichten kunnen weersvoorspellingen verbeteren, zodat we ons beter kunnen voorbereiden op extreme zomerse hitte zoals in 2022.
