Welke duinpan koelt het snelste af?
Welke duinpan koelt tijdens een heldere nacht het snelste af? Die met een zandige bodem, of die met een bodem waarop vegetatie aanwezig is?Je zou misschien denken dat het de eerste duinpan is, die met een zandige bodem. Maar het juiste antwoord is toch echt de tweede pan, die met vegetatie op de bodem. In een duinpan met vegetatie op de bodem is vaak humus aanwezig. Vegetatie en humus houden de warmte overdag slecht vast en koelen daardoor ’s avonds en in de nacht snel af.
Zandige bodem
Duinpannen met een zandige bodem slaan warmte overdag veel makkelijker op, zeker als er een beetje vocht in zit en de warmte naar diepere lagen in de bodem doorgeleid kan worden. In de nacht blijft de bodem in zo’n duinpan de hele nacht door warmte uitstralen. Het blijft er daardoor warmer. Dat kan met duinpannen, die vegetatie op de bodem hebben, tijdens een heldere nacht wel 5 tot 7 graden schelen. Een slok op een borrel dus.
Voor vrieskoujagers Pieter Bliek en Karel Holvoet is dit belangrijke kennis. Pieter Bliek doet samen met een student van het Institute for Water Education in Delft onderzoek naar de manier waarop duinpannen afkoelen. Begroeiing en bodemgesteldheid spelen daarbij een belangrijke rol, evenals het vochtgehalte van de grond in de duinpannen.
Duinpannen drogen snel op
Net als in de rest van Nederland zie je ook in de duinpannen dat de grond, door het droge en zonnige weer van de laatste tijd, in combinatie met de vaak sterke en drogende wind snel aan het opdrogen is. Zoals de kou in heldere nachten zich op de diepste plek in de duinpan verzamelt, doet regenwater dat ook. Het zakt naar beneden en verlaat als laatste de lage delen van de duinpan. Op de bodem zie je, doordat het hier het langste vochtig blijft, vaak allerlei soorten aan vegetatie voorkomen. In andere duinpannen is die vegetatie er niet en zie je zand op de bodem. Beide gesteldheden hebben er invloed op de temperatuur.
Om een beeld te krijgen van de manier waarop de duinpannen opdrogen, heeft Pieter de afgelopen tijd diverse vochtmetingen gedaan. Daar waar de duinpannen met vegetatie op de bodem en een percentage zwart zand in de bodem nog niet al hun vocht hebben verloren, is het in de zandige duinpannen in de toplaag al helemaal droog. Niet zelden wordt er in de bovenste 2 centimeter 0 procent aan vocht gemeten. Ga je dieper, naar 5 en 8 centimeter, dan hangt het van de bodemgesteldheid af. Meestal neemt het vochtgehalte toe.
Sentinel-1 satelliet
Ook de komende tijd wordt de vochtontwikkeling onderin de duinpannen in de gaten gehouden. Mogelijk wordt daarbij gebruik gemaakt van een instrument van de Europese Sentinel-1 satelliet. Ondertussen gaan de metingen ook door en komen de vrieskoujagers steeds dichterbij het vinden van de oorzaken achter de daarbij optredende verschillen.
