Voorjaar deze eeuw niet eerder zo nat als nu

Sinds de eeuwwisseling was het in Nederland niet eerder zo nat als dit jaar. Alleen 2008 komt met 156 millimeter over de maanden maart en april nog een beetje in de buurt. Het recordjaar 1998 is nu 25 jaar geleden. Daar zijn we, met nog ruim 4 dagen te gaan, inmiddels ook in de buurt. Vooral vrijdag wordt op grotere schaal regen verwacht. Van de regenhoeveelheden die dag zal afhangen of we het tussenrecord halen of niet.

April ook de natste van deze eeuw

De maand april alleen staat met landelijk 77,2 millimeter nu op een tiende plaats in de lijst van natste aprilmaanden ooit, maar is tegelijkertijd wel de natste april van deze eeuw. Recordhouder sinds 1901 is hier april 1903 met landelijk 111,9 millimeter. Voor een tweede plaats op de lijst is nog bijna 15 millimeter aan extra regen nodig, een derde plaats wordt het als er in de resterende aprildagen nog 13,1 millimeter aan regen bij komt.

Op de Europese weerkaarten zien we al lange tijd een opvallend grote temperatuurgradiënt. Daar waar het in het noorden nog steeds relatief koud is, zien we het kwik in het droge zuiden omhoog vliegen. In een land als Spanje kan het later deze week plaatselijk al 40 graden worden. Daar heerst een intense droogte. Het vochttekort is er dermate groot dat de bodem op veel plaatse uitgedroogd is. Zo’n droge bodem wakker de hitte aan.

SSW’s

In het noorden van Europa is het voorjaar tot nu toe opvallend koud verlopen. Door twee SSW’s (plotselinge opwarmingen van de stratosfeer boven de Noordpool) is in het laatste deel van de winter koude lucht over de noordelijke helft van de Atlantische sector uitgestroomd. Die kou is daar sindsdien steeds blijven liggen. Op de grens van het koude weer in het noorden en het veel warmere in het zuiden ontstaan voortdurend storingen die naar onze omgeving trekken. Mede daardoor is het steeds zo nat.

Het beeld van het voorjaar van 2023 contrasteert sterk met dat van voorgaande voorjaren. Op 2021 na was het in de periode van 2018 tot en met vorig jaar in de lentemaanden steeds veel droger dan normaal. Daarbij maakte de zon overuren en verdampte zoveel water dat steevast een droogte begon, die in de zomer eigenlijk niet meer weggewerkt kon worden. Dit jaar is de bodem juist erg nat en vaak verzadigd van regenwater. Op veel plekken vind je dan ook plassen in de weilanden en in veel bossen is het erg modderig.

Heeft het natte weer gevolgen?

Het wordt interessant om te zien of het natte weer van nu gevolgen heeft voor de temperaturen, later in de lente en in een deel van de zomer. Zeker als het de komende tijd met enige regelmaat blijft regenen, en vooralsnog lijkt dat op basis van de berekeningen aannemelijk, dan beginnen we met een veel nattere natuur aan de zomer dan in voorgaande jaren. Er kan dan nog veel water verdampen en die verdamping kan tijdens warme perioden een wat remmende werking op de temperatuur kunnen hebben.

Op het natte en koude voorjaar van 2021 volgde een zomer met een normale temperatuur, maar viel wel meer regen dan normaal. De zomer na het natte voorjaar van 2008 was eveneens nat, maar ook vrij warm. En op het natte voorjaar van 1998 volgde een sombere en natte zomer. Daarmee lijkt het erop dat een nat voorjaar geregeld ook door een vrij natte zomer wordt gevolgd, al is dat natuurlijk geen zekerheid. Toch zit er wel een mate van logica in. Als eenmaal vocht beschikbaar is, wil het blijkbaar ook wel als regen vallen.