Onstabiel weer in Zuid-Europa, hagelbuien temperen extreme droogte iets

De grote droogte in het midden en zuiden van Europa is al veel langer een thema. Hete en droge zomers, in combinatie met een relatief kleine sneeuwvoorraad en in rap tempo smeltende gletsjers leidden ertoe dat de Po – de belangrijkste rivier van Italië, vitaal voor landbouw en watervoorziening vooral in het noorden van dat land – zo goed als droog kwam te staan. In Spanje, en vooral het zuiden van dat land, zien we een vergelijkbaar beeld met zeer extreme droogte als gevolg van hitte, zeer veel zon en een gebrek aan neerslag.

Een onstabielere atmosfeer

Het was aan het begin van deze maand dat er eindelijk wat veranderde in het weerbeeld in de omgeving van Italië. Hete lucht en voortdurende hogedrukinvloeden zorgde ervoor dat het in het Mediterraan gebied lange tijd vooral droog was. Aan het begin van deze maand stroomde er, vooral ook op grotere hoogte, koudere lucht vanuit het noorden het Middellandse Zeegebied in. Het gevolg: een onstabielere atmosfeer en het ontstaan van lagedrukgebieden.

Zware buien: van droogte naar wateroverlast

En dat heeft men in Italië geweten. Van ‘niets’ ging het naar ‘alles’ op het gebied van neerslag. In de Apennijnen viel lokaal meer dan 200 mm regen. Niet veel later waren ook de Povlakte en uiteindelijk de zuidkant van de Alpen aan de beurt. Behalve regen viel daar hogerop ook sneeuw. En zo steeg het waterniveau in de Po rap tempo anderhalve meter.

Hoewel de neerslag aan de ene kant met open armen werd ontvangen – de meest acute droogte in Italië is nu voorbij – daar zorgde de enorme neerslaghoeveelheden natuurlijk ook voor problemen. Landbouwgebieden, eerder geteisterd door droogte, liepen nu schade op door de plotselinge hoeveelheid water. Overstromingen leidden ook tot schade aan gebouwen en helaas zelfs dodelijke slachtoffers. Het helpt daarbij niet mee dat water in een kurkdroge bodem maar langzaam infiltreert, al zouden zulke neerslaghoeveelheden ook bij een vochtigere bodem overstromingen veroorzaken.

Sneeuw in Noord-Spanje

Eigenlijk viel in heel Italië, van noord naar zuid, veel neerslag. Geleidelijk kwam het ook op steeds meer andere plekken tot neerslag. Zo wordt dit weekend niet alleen in Noord-Italië gewaarschuwd voor stevige regen- en onweersbuien, ook op de Balkan valt zeer veel neerslag in de vorm van zware buien.

Ook kwam het eerder deze week eindelijk tot neerslag in Spanje. In het noorden van het land viel regen, in de bergen zelfs sneeuw. Een groot contrast met de extreme hitte die daar tot voor kort de gemoederen bezig hield.

Ook op een plek als Mallorca, vanwaar we dus foto’s ontvingen, ging het goed tekeer wat neerslag betreft. Hagelbuien lieten lokaal tientallen millimeters neerslag achter, en de hagel was zelfs zo intens dat het oppervlak tijdelijk bedekt lag onder een laag ijs, een bijzonder gezicht.

Op de plek waar de droogte het meest nijpend is, het zuiden van Spanje, bleef de neerslag echter zeer beperkt. Daarmee zet de ernstige droogte nog altijd voort.

Komende week verdere verlichting van droogte?

Gelukkig nemen komende week ook in het zuiden van Spanje de neerslagkansen toe. Het zal bij lange na niet genoeg zijn om de droogte op te lossen, maar het is een begin. Eerst valt op dinsdag en woensdag nog een flinke bak water in Italië, met vele tientallen millimeters aan neerslag in de verwachting. In de berggebieden in het noorden van het land kan die neerslag ook weer deels als sneeuw vallen: niet alleen goed voor de watervoorraad, ook is dat goed nieuws voor de kwetsbare gletsjers.

Op woensdag en de dagen daarna lijkt dan ook in het zuiden van Spanje eindelijk wat neerslag van betekenis te gaan vallen. Op hoogte, ten noordwesten van Spanje, snoert zich een putje van koudere lucht af, welke vervolgens naar het zuiden beweegt. Als gevolg daarvan gaat de lucht stijgen en vormt zich aan de grond een lagedrukgebiedje. Dit lagedrukgebied tolt dan wat rond in de omgeving van Spanje en Marokko en zal daar dus voor regen- en onweersbuien gaan zorgen. Met wat geluk zal tot en met het einde van de week op meerdere dagen regen gaan vallen.

Ook op lange termijn meer neerslag?

Behalve op de korte termijn, gloort ook op de lange termijn hoop aan de horizon voor de Spaanse bevolking. Het drukpatroon wat we nu zien (hoge luchtdruk boven het noordwesten van Europa, lagedrukgebieden in het Mediterraan gebied) is ook iets wat de verschillende lange-termijn en zelfs seizoensmodellen laten zien. De overeenstemming tussen de verschillende weermodellen is daarbij opvallend groot. Gisteren schreven we al over dit patroon. Voor ons kan dit een relatief warme zomer betekenen.

Droogte en natuurbrandgevaar in noorden Europa

Minder goed nieuws is dit voor het noorden van Europa en specifiek delen van Scandinavië en Finland. Al vaker zagen we daar dit voorjaar hogedrukgebieden de scepter zwaaien. Het gevolg: veel zon en droge omstandigheden. Dit voorjaar viel in bepaalde delen van het verre noorden dan ook opvallend weinig regen. Omdat dit alleen iets is van de laatste maanden, en omdat de landen geografisch simpelweg anders in elkaar steken, is deze droogte bij lange na nog niet zo nijpend als in het zuiden van Europa het geval was (en is!). Echter, als hogedrukgebieden deze gebieden de hele zomer in de tang houden, kunnen warmte en droogte ook daar een probleem gaan vormen. Zo gelden er nu al natuurbrandwaarschuwingen in grote delen van Finland en Zweden.

Uiteraard houden we op Weer.nl de komende maanden het weer in Nederland en de rest van Europa in de gaten. Van droogte en hitte tot wateroverlast, via deze website blijf je op de hoogte van al het weernieuws!