Na de valwind: wat doet natuurgeweld met het bos?

We schreven op deze site al meerdere malen over de valwind in Leersum. Op basis van de gevonden schade werden er uiteindelijk drie schadesporen ontdekt. Die kern van de valwind heeft in Leersum zelf de grootste schade veroorzaakt. Dat spoor loopt door in de bossen ten noorden van Leersum. Aan de zijkanten vonden we de schade van de twee ‘hoekkoppen’ van de valwind, met mogelijke wervelingen, terug. Alle verhalen daarover kun je onderaan dit artikel terugvinden.

Nog steeds is de schade goed zichtbaar. Als je vanaf de A12 richting Leersum rijdt, kun je er al niet omheen. Ineens zie je aan je linkerhand een enorme kale plek in het bos. Een helling, helemaal bezaaid met omgevallen bomen. Een indrukwekkend gapend gat in de weelderige omgeving. Zo zijn er meer van die plekken. Wie de omgeving een beetje kent, weet hoe het er eerder uitzag. De kaalslag is hier en daar echt enorm.

Herstel

Natuurlijk staan woningen bovenaan de lijst om te herstellen als er zoiets gebeurt. Ook wegen en paden zijn al vrij snel weer vrijgemaakt, en gevaarlijke situaties, zoals bomen die op bijna-omvallen stonden, verholpen. Maar dan? Hoe herstelt een bos van al dat natuurgeweld? Wat doen wij tegenwoordig met zo’n gebied? Is het voor een bos eigenlijk wel erg, deze ‘schade’?

Hier komen de verschillende natuur(beheer)organisaties aan zet. Staatsbosbeheer uiteraard, en het Utrechts Landschap bijvoorbeeld. Die zijn nu nog steeds volop bezig met de gevolgen van de valwind. Vorig jaar zijn al honderden nieuwe bomen neergezet, en op dit moment is men bezig om maar liefst 25.000 nieuwe bomen te planten in de getroffen gebieden.

Vrije loop

Wat je tegenwoordig gelukkig steeds vaker ziet, en in dit geval ook, is dat er veel overgelaten wordt aan de natuur. Zo zijn lang niet alle omgevallen bomen opgeruimd. Een kwart van alle gesneuvelde bomen laten ze gewoon liggen. Staatsbosbeheer gaat in principe uit van natuurlijke verjonging, legt de plaatselijke boswachter uit in een video. De bomen die op de grond liggen, zijn hartstikke nuttig. Er groeien varens op, paddenstoelen, dieren kunnen er schuilen, vogels gaan er nesten bouwen. ‘Het bos een bos laten zijn’, dat is het uitgangspunt.

Zo lijkt het steeds vaker te gaan. Hadden we in Nederland vroeger nog wel eens de neiging om alles weer ‘netjes’ op te ruimen, aan te harken en weer keurige rijtjes nieuwe bomen aan te planten; steeds vaker geven we de natuur de vrije loop. En dat is fantastisch.

Sprookjesbos

Wellicht heb je ons op deze site ook wel eens gehoord over het stormbos in Drenthe. Wat ons betreft is dat ene bosvak bij Exloo een van de beste voorbeelden van hoe je met de natuur om zou moeten gaan. Wat hebben ze hier dan precies gedaan? Helemaal niets.

Na een gigantische storm in de jaren ’70 is het hele bos hersteld en opgeruimd, behalve dit ene vak. Daar heeft men alles laten liggen, om eens te kijken wat er gebeurde. En wat er gebeurde, is dat hier het meest prachtige stukje natuur ontstond. Een sprookjesbos, is het inmiddels bijna geworden. Overal groeiden planten. Bomen zaten vol met mos. Overal groeiden varens op stammen. In de herfst barst het van de paddenstoelen. En veel van de liggende bomen, die nog half met hun wortels in de grond hingen, waren gewoon verder gegaan met groeien. Het was een weelderig, on-Nederlands mooi gezicht.

Dit soort dingen gebeuren overal in de natuur. Van de week zag ik de documentaire 'Holland: natuur in de delta'. Daarin knaagde een bever een flinke boom om, die half in het water viel. Niet veel later was deze ene omgevallen boom een perfecte, drukbezochte habitat geworden voor vissen, vogels, kreeften, en nog veel meer soorten. Met een boom die omvalt in een bos, gebeurt iets soortgelijks. Dat kun je eigenlijk geen ‘schade’ meer noemen. De natuur kan hier prima mee dealen, en profiteert er zelfs van.

Stormpad

Het Utrechts Landschap weet dat. “De valwind heeft ons overvallen, maar wij zijn enorm enthousiast over de kansen die het meebrengt voor de natuur,” lieten ze deze week weten. Ze maakten bekend dat ze bij Leersum nu een ‘stormpad’ gaan aanleggen. Een vlonderpad, dat leidt langs die weelde waarvan we nu al weten dat die gaat ontstaan. Het Breeveen bij Leersum is nu een reservaat, en alles wat er ligt, blijft ook liggen. Ook op de paden. In plaats daarvan kun je vanaf dit voorjaar vanaf het vlonderpad “zelf zien hoe sterk het herstellend vermogen van het bos is.”

Dat zien ze nu al gebeuren. Nieuwe bomen en planten schieten de grond uit en zijn nu al de strijd aangegaan om het licht. Dat belooft wat. Het zou zo maar kunnen dat over een jaartje of 40, 50, het ‘stormbos van Leersum' een van de mooiste plekken van het land is geworden.

Het prachtige stormbos in Drenthe

Teruglezen: de valwind in Leersum

Hier lees je wat er allemaal gebeurde (tip, prachtig stuk!).

Hier werd het tweede schadespoor ontdekt

En daarna het derde schadespoor