Dit zijn de slechtste zomers ooit!

Anno 2023 hoef je je eigenlijk geen zorgen meer te maken over een ‘slechte’ zomer in ons land. Het is niet de vraag of er een droge en hete periode komt, maar wanneer en hoe intens deze nu weer zal worden. Afgelopen jaren kenden allemaal perioden van extreem droog, zonnig en heet zomerweer en dat zal door de klimaatverandering alleen maar erger worden.

Dat was in de vorige eeuw wel anders. Massaal vluchtten vakantiegangers naar Frankrijk, Spanje of Italië omdat de zomers hier regelmatig grijs, koel en regenachtig verliepen. Tegenwoordig is het in deze landen bijna niet meer uit te houden en kun je wat dat betreft nog beter in Nederland vertoeven.

Koudste zomer ooit

De gemiddelde maximumtemperatuur van een normale zomer is tegenwoordig 22,3 graden in De Bilt. Een hoop zomers kwamen daar niet aan en maar liefst 18 zomers bleven zelfs onder 20 graden steken. De 10 koudste zomers vielen allemaal vóór 1966. De koudste zomer sinds 1901 was die van 1907 met een gemiddelde middagtemperatuur van 18,1 graden. Ter vergelijking: de zomer van 2023 heeft tot nu toe een gemiddelde maximumtemperatuur van 25,2 graden! In de zomer van 1907 kwam de temperatuur in De Bilt überhaupt niet boven 25 graden, 9 juni was de warmste dag met 24,0 graden. Zoiets is tegenwoordig niet meer voor te stellen. Het jaar 1907 telde overigens 3 zomerse dagen tegen 28 normaal in het huidige klimaat, deze vielen in mei. Dit is het laagste aantal sinds het begin van de metingen.

Geen zomerse dagen

Overigens is het in de vorige eeuw een aantal keer voorgekomen dat de 25 graden langs de kustgebieden überhaupt niet werd gehaald. In Den Helder lukte dat niet in de jaren 1910, 1916, 1940 en 1956. In Vlissingen werd in 1907 en 1965 de zomerse grens niet gehaald. Recordkoud bleef het in 1962 op het Friese weerstation Kornwerderzand. De hoogste temperatuur van het jaar viel toen op 18 juni en bedroeg hooguit 22,7 graden.

29,9°C

Landinwaarts is de temperatuur zelfs in de koudste zomers af en toe nog wel boven 25 graden uitgekomen, maar tropische temperaturen waren zeker niet zo vanzelfsprekend als nu. Zo kwam het in de vorige eeuw elke 2 à 3 jaren niet tot een tropische dag in De Bilt, maar na 1993 lukte dit elke zomer. Er is sinds 1901 slechts één jaar geweest waarin op geen enkel KNMI-weerstation 30 graden of meer is gemeten. Dit was het jaar 1920. Op 12 juli werd het in Sittard 29,9 graden en daarmee bleef de warmste plek van het land nipt onder de tropische grens.

Vorst

Je zou het misschien niet meer verwachten, maar in de vorige eeuw vroor het nog wel eens op normale waarneemhoogte in de zomer! Zo daalde de temperatuur op 2 juni 1975 in het Achterhoekse Almen tot -1,2 graden. Op 6 juni 1924 vroor het ook in de Achterhoek, met -1,0 in Winterswijk. Verder lukte dit ook op 2 juni 1962 met op de Veluwe in Deelen -0,9 graden. De meest late gemeten vorst in de weerhut was op 18 juni 1955. In het Drentse Witteveen vroor het 0,8 graden.

Grijze zomers

Niet alleen de koudste zomers vielen lang geleden, ook sombere zomers komen bijna niet meer voor. In de top-10 meest grijze zomers vinden we als meest recente jaar de zomer van 1988. De somberste zomer ooit was die van 1912 met landelijk gemiddeld maar 334 uur zon tegen 641 zonuren normaal in het huidige klimaat, bijna de helft dus! Opvallend is dat we het jaar 1907, de koudste zomer, op een tweede plek tegenkomen met ook amper 400 zonuren. Daarna volgen 1913, 1909 en 1910 met ruim 400 zonuren. Zoiets is tegenwoordig niet meer voor te stellen, afgelopen 11 zomers kwamen allemaal boven 600 zonuren uit. Vorig jaar beleefden we de op 1 na zonnigste zomer ooit met landelijk 834 zonuren, alleen 1976 zat iets hoger met 837 zonuren.

De tent uit drijven

De nachtmerrie voor iedere campinggast is toch wel een zomervakantie die in het water valt. Vroeger kwamen natte zomers regelmatig voor, maar ook deze eeuw was het vaak raak. Dat het zonniger en warmer wordt, hoeft niet te betekenen dat het ook altijd extreem droog is. De klimaatverandering zorgt voor meer extremen. Lange droge perioden worden vaker gevolgd door extreem natte perioden en zo kan een zomer die eerst met droogte te maken heeft, uiteindelijk toch als een kletsnatte uitgroeien. Elke graad opwarming betekent 13% meer neerslag uit een bui en dat is ook al terug te zien in de statistiek. Zo viel in de vorige eeuw landelijk gemiddeld 208 millimeter regen tegen 240 mm in deze eeuw. Het verschil met toen, is dat neerslag nu in kortere tijd valt uit zwaardere buien.

In de top-10 natste zomers vinden we maar liefst 4 zomers uit deze eeuw. 2011 spant de twijfelachtige kroon met landelijk maar liefst 351 mm. De zomer van 2004 zat daar net onder met 333 mm, dan volgt 1927 met 327 mm. In de top-10 droogste zomers staan overigens 2 zomers uit deze eeuw: 2003 (5) en 2018 (6) met landelijk respectievelijk 115 en 117 mm. De droogste zomer hadden we in 1976, toen viel maar 84 mm.

Klimaatverandering

Als de zomers van de vorige eeuw met die van deze eeuw worden vergeleken, zien we duidelijk verschillen. We noemden al dat deze eeuw gemiddeld meer regen valt, maar het is ook beduidend warmer. Zo is de gemiddelde minimumtemperatuur in De Bilt van 10,9 naar 12,2 graden gegaan en de gemiddelde maximumtemperatuur van 20,9 naar 22,5 graden. Het aantal zonuren is enorm gestegen, van landelijk gemiddeld 584 uur in de vorige eeuw naar 655 zonuren in deze eeuw, een stijging van ruim 12%!

Daardoor neemt ook het aantal mooi-weerdagen toe. Dit zijn dagen waarop het droog is, de zon meer dan de helft van de tijd schijnt en de temperatuur boven normaal ligt. De top-10 bestaat voor de helft uit jaren die in de huidige eeuw vallen: 2003, 2006, 2018, 2020 en 2022. De zomer van 2018 telde in De Bilt maar liefst 59 mooi-weerdagen en op 1 staat 1947 met 67 mooi-weerdagen. Voor de oudere generatie wordt deze zomer nog steeds als de mooiste zomer ooit gezien. In het huidige klimaat is 33 dagen de normaal en dit aantal gaat in de toekomst verder omhoog. In de slechte zomer van 1962, die hierboven al 2 keer aan bod is gekomen, kwam het in De Bilt maar tot 4 mooi-weerdagen. Op 2 staat 1987 met slechts 9 dagen mooi weer.