Belangrijke verandering weerkaarten: kou uit Scandinavië weg

De eerste twee maanden van de lente in Nederland zijn tot nu toe relatief koel verlopen. Noteerde maart nog een plusje van een halve graad, in april kwam de gemiddelde temperatuur ruim een graad beneden normaal uit. Gemiddeld staat de lente tot nu toe iets meer dan 0,3 graden onder normaal. Opvallend was het relatief vlakke temperatuurverloop tot nu toe, zonder echte extremen. Als alles volgens plan verloopt, tekenen we vandaag pas in De Bilt de eerste warme dag met een temperatuur van 20 graden of hoger aan. Vorig jaar was die eerste warme dag al op 12 april een feit, vel vroeger dan dit jaar dus.

Steeds op het verkeerde been

Op de weerkaarten hebben we meer dan eens voor de wat langere termijn een doorbraak naar droger en warmer lenteweer gezien, maar evenzo vaak kwam die er, als het puntje bij het paaltje kwam, toch niet. In het grensgebied tussen koude lucht, die boven (delen van) Scandinavië aanwezig was, en warmere boven het zuiden van Europa, ontstonden steeds nieuwe lagedrukgebieden die met hun wolken en neerslag onze kant op kwamen. Vaak brachten ze ons ook in de koudere lucht vanuit het noorden.

Scandinavië beleeft tot nu toe op veel plaatsen een relatief koud voorjaar. Met name in Noorwegen en in de noordelijke helft van Zweden waren de afwijkingen omlaag in met name maart behoorlijk groot. In april waren de afwijkingen een stuk minder groot, maar kwam de maand op verscheidene plaatsen toch nog als relatief koud uit de bus.

Opvallend was de bel met bovenluchtkou, die we de laatste maanden steeds boven de noordelijke delen van de Oceaan en Scandinavië terugzagen. Het ging om koude lucht, die vanuit het Noordpoolgebied naar het zuiden was gestroomd. Dat gebeurde na twee SSW’s, twee snelle stijgingen van de temperatuur in de stratosfeer boven de Noordpool. Ze speelden zich halverwege februari en rond de maandwissel met maart af.

SSW’s voor ons weer zeer bepalend

Opwarmende bovenluchten zorgen in het poolgebied na enige tijd vaak voor de vorming van hogedrukgebieden. Zodra die er eenmaal zijn, stroomt koude lucht vanuit het poolgebied weg, naar het zuiden. Dat gebeurde vooral in de Atlantische sector en boven Scandinavië. Vanaf het moment dat de koude lucht daar aanwezig was, ging hij ook niet meer weg, met alle gevolgen van dien voor het weer bij ons. De twee eerdere SSW’s zijn dit voorjaar tot nu toe voor het weer bij ons daardoor zeer bepalend geweest en hebben het verschil gemaakt tussen het droge, zonnige en vaak vrij warme weer, dat we in de voorgaande jaren in de lente vaak hebben gehad, en de veel nattere en ook koelere variant van dit jaar.

In die zin is het niet moeilijk om uit te leggen waarom de verandering op de weerkaarten van het komende weekend voor het weer bij ons belangrijk is. Zodra de kou vanuit Scandinavië is verdwenen, is het risico dat de koude lucht ons nog bereikt, een stuk kleiner. Ook nemen de temperatuurtegenstellingen tussen het noordelijke deel van Europa en het zuiden, waar de zomer al begonnen is, duidelijk af. En dat kan bij ons op termijn de straalstroom en de daarbij behorende wisselvalligheid wat makkelijker dan nu aan banden leggen.

We profiteren nog niet meteen

Zoals al aangegeven, profiteren we er nog niet meteen van. Vandaag is het weliswaar fraai weer met op grote schaal temperaturen van rond of boven 20 graden, maar vanaf morgen wordt het een stuk wisselvalliger en uiteindelijk moeten de temperaturen dan ook weer een stapje terugdoen. Maar mocht zich de komende tijd opnieuw een hogedrukgebied boven Scandinavië manifesteren met een bij ons naar oost tot noordoost draaiende wind, dan zal het in Nederland een stuk warmer worden dan tot nu toe steeds het geval was. Omdat de koude lucht dan uit Scandinavië is verdwenen en ons niet meer kan bereiken.

In Scandinavië zien we de verandering meteen al. Zo gaan de temperaturen in Oslo van 12 graden vandaag naar 19 graden na het weekend en in de loop van volgende week kan het kwik er al tot 21 graden oplopen. Stockholm gaat van 9 graden vandaag naar 19 graden volgende week en Helsinki van 8 graden vandaag naar rond 16 graden volgende week. Verder, voor de volgers van de sneeuwontwikkeling bij het op 1222 meter hoogte gelegen treinstation van de Noorse plaats Finse: de sneeuw gaat daar eindelijk smelten.