46-Daagse: omslag naar droge voorjaarsperiode
De februarimaand is begonnen en de lente werpt zijn schaduwen vooruit. Vragen die dan opkomen, zijn: wordt het nog even winter, wanneer stort de poolwervel in en krijgen we net als in andere jaren weer zo’n abrupte overgang naar een langdurig droge en stabiele voorjaarsperiode met een overmaat aan zonneschijn? We zullen in deze editie van de vrijdagse 46-daagse verwachting op elk van die vragen proberen een antwoord te geven.De winter van vorig jaar, die net als de winter van dit jaar een zachte was, bereikte zijn onrustige hoogtepunt in de februarimaand. Uiteindelijk kwamen er halverwege de maand 3 stormen uit de bus, waarvan Eunice de zwaarste was. Rond 25 februari, toen het in Nederland inmiddels zeer nat was geworden door alle regen van de weken daarvoor, sloeg het weer van het ene op het andere moment om. Ineens grepen hogedrukgebieden de macht. Er volgde een zeer zonnige, droge en ook zachte lente. Alleen april verliep wat kouder dan normaal door een vroege poolwervelinstorting gedurende de maartmaand.
Poolwervel
Zo’n vroege instorting, door een plotselinge opwarming van de stratosfeer boven het Noorpoolgebied (SSW), kan er ook dit jaar komen. En dat misschien zelfs al een maand eerder dan vorig jaar. Halverwege deze maand kan het al zover zijn. De poolwervel is ook nu al verzwakt en ligt al niet meer op zijn gebruikelijke plek, boven het centrum van het poolgebied. Met een verdere verzwakking op til, ligt het niet meer voor de hand dat een westcirculatie het weer in deze februarimaand nog erg op zijn kop zal zetten.
Dat wil overigens niet zeggen dat we er helemaal niet meer mee te maken krijgen, want op dit moment is de atmosfeer wel degelijk nog behoorlijk doorstroomd. En zeker verder naar het noorden regeert de straalstroom nog. Een gevolg hiervan is dat het hogedrukgebied, dat het in weer in onze omgeving vanaf zondag en maandag gaat bepalen, niet, zoals het Amerikaanse GFS-model oorspronkelijk berekende, boven Scandinavië terechtkomt (met in Nederland nog een mooie, late winterperiode als gevolg), maar boven Centraal-Europa. Zoals het Europese ECMWF en andere modellen steeds aangaven. Het GFS-model is na lang dralen gisteren dan toch bijgedraaid. Daarmee ligt een late winterperiode voor volgende week niet meer voor de hand, maar later in februari zou dat alsnog kunnen gebeuren.
Week 1: van maandag 6 tot en met zondag 12 februari
- Stabiel weer met geregeld zon
- In de nachten enkele graden vorst, overdag rond 5 graden
- Zwakke wind uit richtingen tussen oost en zuid
We zien het hogedrukgebied langzaam via onze omgeving naar Centraal-Europa trekken, rond het weekend gevolgd door een tweede cel vanuit het westen. De storing ertussen, die de twee hogedrukcellen van elkaar scheidt, is nauwelijks actief en brengt niet meer dan enkele wolkenvelden teweeg. Er lijkt de hele week behoorlijk wat ruimte voor de zon te zijn. Omdat het vrij helder is, vriest het in de nachten licht tot plaatselijk matig. Overdag komt het kwik gemakkelijk boven nul en wordt het 4 of 5 graden.
Week 2: van maandag 13 tot en met zondag 19 februari
- Naar zuid draaiende wind
- Geleidelijk zachter
- Wat vaker bewolkt
De hogedruk lijkt zich vooral boven het Europese continent te manifesteren. Lagedrukgebieden op de Oceaan dringen wel wat aan, maar worden toch grotendeels bij ons vandaan gehouden. De kans dat een enkele verzwakte storing tot onze omgeving doordringt, neemt wel wat toe, maar veel regen lijken ze niet te brengen. Het zijn hooguit gebieden met bewolking die ons mogelijk wel aandoen. Daardoor is er wellicht wat minder ruimte voor de zon. In de nachten kan het kwik nog steeds dichtbij nul en in een heldere nacht er zelfs onder uitkomen. Overdag wordt het wat zachter en misschien ook al wel lenteachtig.
Week 3: van maandag 20 tot en met zondag 26 februari
- Onzeker door mogelijke SSW
- Model wijst op zacht weer
- Licht wisselvallig
Omdat zich in de atmosfeer boven de Noordpool mogelijk een SSW afspeelt, wordt de verwachting voor de periode vanaf dit moment onzekerder. Vaak duurt het even, maar meestal werkt zo’n SSW ook wel door op het weer in de onderliggende troposfeer, het deel van de atmosfeer waarin de hoge- en de lagedrukgebieden actief zijn.
In de berekeningen zien we de onzekerheid oo toenemen. Er zijn meerdere scenario’s. Het hogedrukgebied kan boven het centrale deel van Europa blijven liggen, het kan zich naar het zuiden verplaatsen, waardoor het noordwesten van Europa weer gevoeliger wordt voor de invloed van lagedrukgebieden op de Oceaan, het kan ook in de buurt van IJsland en Groenland terechtkomen. Dat zou hier kouder weer opleveren.
Het gemiddelde wijst op wisselvalliger weer met boven normale temperaturen voor deze week, maar daar zit dus wel een flinke spreiding in.
Week 4: van 27 februari tot en met 5 maart
- Onzeker door mogelijke SSW
- Model wijst op zacht weer
- Licht wisselvallig
Voor deze week geldt in grote lijnen hetzelfde als voor de week hiervoor. Ook nu geldt de eerder beschreven onzekerheid. Het gemiddelde komt voor onze omgeving met licht wisselvallig weer en boven normale temperaturen, maar in de berekeningen zien dezelfde spreiding terug als die in week 3. Met varianten waarin we een Europees hogedrukgebied hebben, varianten met de hogedruk ten zuiden van Nederland en de variant waarin het hogedrukgebied in het zeegebied tussen IJsland en Groenland terechtkomt.
Omdat het die laatste optie is die aan kracht wint, lijkt het model al de gevolgen van de latere SSW op het spoor te zijn. Hier kan dus nog best iets veranderen.
Week 5 en 6: van 6 maart tot en met 19 maart
- Hogedruk in het noorden
- Hooguit licht wisselvallig
- Onzekere temperaturen
Ook al is het nog ver weg, de berekeningen tekenen de hogedruk wel vooral ten noorden van Nederland in. Dat past in een situatie waarin de poolwervel er niet meer is en hogedrukimpulsen veel gemakkelijker dan in de winter, als er wel vaak een sterke poolwervel aanwezig is, op noordelijke posities tot stand komen.
Voor de temperaturen is er deze twee weken geen signaal meer, het lijkt aan de droge kant te zijn en dat zou kunnen betekenen dat de zon er behoorlijk doorkomt. In heldere nachten is er dan nog steeds kans op een graadje vorst, overdag komen de temperaturen tussen 7 en 10 graden uit. Mocht de situatie er tegen die tijd zo uitzien als nu berekend wordt, dan ligt een lentedoorbraak met temperaturen tussen 15 en 20 graden nog niet voor de hand. Maar de zon wordt wel warmer en uit de wind kan het zeker zo aanvoelen.
Samenvattend:
Om de aan het begin van het verhaal gestelde vragen meteen maar te beantwoorden: nee, er komt geen late winterperiode meer, tenminste niet op korte termijn. Wel lijkt zich halverwege deze maand een SSW af te spelen die er mogelijk voor zorgt dat we dit jaar, al drie weken eerder dan vorig jaar, aan de droge voorjaarsperiode beginnen. Vanaf komende maandag al is het meest droog, schijnt de zon geregeld en komt het in de nachten – zeker eerst – gemakkelijk tot vorst. Overdag wordt het rond 5 graden. Later in de periode dan langzaam zachter, maar nog steeds vaak droog en aanhoudende invloed van hogedrukgebieden. De onzekerheid is of de SSW later in februari of in de eerste helft van maart alsnog voor een late uitbraak van kou vanuit het noorden zorgt. We gaan het zien.