Zware septemberstorm: 13 vissers Arnemuiden verdrinken in 1903
Je zou het na de zomer van dit jaar en op basis van het weer van nu niet zeggen, maar het kan in september al behoorlijk spoken. Af en toe slaat de herfst al keihard toe. Zo ook in 1903. Dertien vissers uit het Zeeuwse Arnemuiden verloren op 11 september 1903 het leven toen ze op de Oosterschelde door een zware storm getroffen werden. De drie hoogaarzen (een type zeilschip) waarop ze werkten, vergingen met man en muis. Negen gezinnen met in totaal 25 kinderen werden door de ramp in rouw gedompeld.Hoewel de lijst met tijdens hun werk omgekomen vissers in de loop van de visserijgeschiedenis in Arnemuiden indrukwekkend lang is geworden, was het nog nooit eerder gebeurd dat zoveel vissers tegelijkertijd het leven lieten. En gelukkig is dat nadien ook niet meer voorgekomen, al blijft de lijst met omgekomen vissers nog steeds groeien. Voor het laatst kwamen in 2011 nog twee vissers tijdens hun werk om het leven.
1903 was een rampjaar
Het jaar 1903 was een rampjaar voor de visserij in Arnemuiden, zo meldt de ‘Kroniek van Arnemuiden’. Zo werden de garnalenvissers zwaar getroffen. Door de vorst konden de vissers in januari en februari niet uitvaren. In maart en april waren de vangsten niet hoger dan ongeveer een mandje garnalen per dag. In mei liep de vangst weliswaar verder op, maar toen waren de prijzen zeer laag. Soms werd er niet meer dan 75 cent voor betaald, ook in die tijd een erg laag bedrag. Het hele jaar door bleven de vangsten slecht en de prijzen laag. De gemiddelde opbrengst per vaartuig per week bedroeg 21 gulden, te verdelen over de vijf opvarenden. Het weekloon was dus niet meer dan slechts 4 gulden per week.
De vloot bestond in 1903 uit 47 schuiten voor de garnalenvangst. Zo’n 188 bemanningsleden hadden er hun werk. Drie van die schuiten, hoogaarzen dus, waren op vrijdag 11 september op de Oosterschelde aan het vissen toen ze door het noodlot werden getroffen.
Westcirculatie
Het is die dagen wisselvallig weer in Nederland. Er staat boven de Oceaan een stevige westcirculatie en een lagedrukgebied dat bij de punt van Groenland is ontstaan, trekt in hoog tempo op het noordwesten van Europa af. In de loop van die vrijdag krijgt ook Nederland ermee te maken. Het regent een tijdje terwijl de zuidwestenwind flink aantrekt. Aan zee komt een poosje een harde wind, een windkracht 7 te staan.
Waarschijnlijk, de weerkaart zoals die veel later opnieuw is geanalyseerd is daar niet helemaal duidelijk over, is het ergens in de eerste helft van de middag, tijdens de passage van het koufront, of een trog met buien net daarachter fout gegaan. De hele dag gestormd heeft het zeker niet, anders waren de vissers er vast niet op uitgegaan. Ze moeten op de een of andere manier door het noodweer zijn verrast.
Noodweer
Dat het noodweer is geweest, is wel duidelijk. Er zijn nog enkele oude ansichtkaarten in omloop waarop een straat in Middelburg te zien is, waar alle bomen zijn omgewaaid. Omstanders staan er verbaasd naar te kijken. Later komt ook een schoolklas kijken. De kinderen zien er hoe de storm een heuse ravage heeft aangericht.
Uit de spaarzame berichten, die over de gebeurtenissen van die dag nog terug zijn te vinden, valt op te maken dat op de Oosterschelde van een ‘zware storm uit het noordwesten’ sprake moet zijn geweest. Het gebeurde allemaal waarschijnlijk dus plotseling, maar de kracht van de wind was wel dusdanig dat de drie hoogaarzen, de ARM 19, de ARM 22 en de ARM 25 met man en muis vergingen en Arnemuiden in diepe rouw stortten.
Laatste doden in 2011
Op de lange lijst met visserijdoden uit Arnemuiden, nemen de gebeurtenissen op 1 september 1903 nog altijd de eerste plaats in, gevolgd door 12 december 1865, toen 12 vissers het leven verloren. Sinds de eeuwwisseling hebben zijn nog drie vissers uit Arnemuiden aan de lijst toegevoegd, van wie de laatste twee in 2011.
