Winnen van het water
Na een handjevol stormen en héél veel regen ligt Nederland er intussen bij als een grote natte vaatdoek. De wateroverlast is hier en daar fiks. Toch kun je zeggen dat we als winnaar uit de strijd tegen het water zijn gekomen, de afgelopen dagen.De kans is groot dat je lekker binnen heb zitten Netflixen, terwijl storm nummer 3 ons een klets- en kletsnat weekend voorschotelde. Gelijk heb je. Maar ondertussen zijn er in het hele land talloze technische hoogstandjes verricht om het hoofd te bieden aan die honderden miljoenen liters water die ons landje te verwerken kreeg.
Water: als er iets belangrijk is voor het leven op aarde, dan is dat het wel. En tja: soms is er veel te weinig, en soms is er veel te veel. Vooral dat laatste hebben we de afgelopen dagen geweten. Rivieren stromen ver buiten hun oevers, tunnels en kelders liepen vol, overal liggen verdronken weilanden en talloze mensen hadden ineens een zwembad in de tuin. Wat een gigantische hoeveelheid water kwam er de afgelopen dagen over ons heen.
De opeenvolging van stormen heeft de waterstanden flink opgestuwd, en de haast eindeloze regenval goot er nog een hele dikke scheut bovenop. Op sommige plekken is deze maand al 200 millimeter gevallen: dat is ongeveer drie keer zoveel als er gemiddeld in heel februari valt. Waar moet al dat water nu naartoe?
Verzadigd
De grond kan zoveel water in zo’n korte tijd in elk geval helemaal niet aan, dat hebben we gezien. Nog meer regen op een compleet verzadigde bodem maakte van ons land een soort moerasgebied. Alle waterwegen stroomden voller en voller, en die niet alleen: sommige bossen zijn zonder lieslaarzen nauwelijks meer door te komen. En nu, op deze droge en zonnige dag, staan de gemalen nog steeds op volle kracht te draaien. Vooral in Gelderland en Drenthe is de overlast groot, en was de situatie de afgelopen dagen soms behoorlijk kritiek. “Alleen nog een strandtent, dan heb je Dwingeloo aan Zee,” zei een Drent in het Dagblad van het Noorden.
Delta
Ons land ligt vol met waterwegen, groot en klein, dat is bekend. Misschien ben je wel eens met een vliegtuig op Nederland afgevlogen, dan is het prachtig te zien: eigenlijk wonen we in een enorme delta. Het is een gigantisch afvoersysteem, en uiteraard zit er een limiet aan hoe veel water deze afvoer kan verwerken. Bovendien staan vrijwel al die waterwegen ook op een of andere manier met elkaar in verbinding. Water dat je ergens tegenhoudt, moet ergens anders heen. Als je water op de ene plek wegpompt, moet je dat ook weer ergens kwijt. Elke dichte sluis, en elk draaiend gemaal heeft zo ook weer effect op andere regio’s.
Werelderfgoed deed mee
In dat hele fijnmazige waternetwerk van ons – en vergeet niet dat daar ook nog een slordige 17 miljoen mensen middenin wonen – zijn dus alle zeilen bijgezet om deze hele smak op te vangen. Dijkbewaking, opgehoogde kades, stormvloedkeringen die dicht gingen – het hele netwerk van gemalen, sluizen, dammen, dijken en stuwen draaide op volle toeren. Zelfs het oudste gemaal ter wereld, het Ir. D.F. Woudagemaal bij Lemmer dat inmiddels UNESCO werelderfgoed is, werd aangeslingerd om water weg te pompen. En om de waterstand in de rivier de Rotte te verlagen heeft men 180 miljoen liter water in de Eendragtspolder tussen Rotterdam en Zuidplas laten lopen. Dat ging met 135 volle badkuipen per seconde (!).
IJsselmeer ook heel vol
Ook vandaag staan nog talloze gemalen te draaien. Het overtollige water wordt uiteindelijk naar zee afgevoerd. Dat moet dan vooral via het IJsselmeer en ook dat is nog niet zo makkelijk; het water in het IJsselmeer staat namelijk ook enorm hoog, het steeg zelfs een halve meter de afgelopen paar dagen. Via de spuien in de Afsluitdijk moet het water eruit kunnen, maar alleen als de Waddenzee aan de andere kant lager staat. En dat is al een paar dagen niet het geval, omdat er heel vaak een noordwestenwind stond die het water volop de Waddenzee instuurde.
2-0 voor
Ondertussen wordt er ook steeds meer gedaan om dit soort overschotten aan water later te kunnen inzetten in tijden van droogte; ook vrij slim. Dat is ook nog een stukje goed nieuws aan dit hele waterballet: we gaan straks de lente in met een lekker natte ondergrond. Als het droogteseizoen begint staan we dit keer misschien al met 2-0 voor. Als de temperaturen gaan stijgen en de zon goed doorbreekt, kan de natuur naar hartenlust ontploffen.
Hoogstandjes
Ondanks de schade en de bijbehorende ellende – want die was er absoluut ook – is er deze dagen een vernuftig en ingenieus staaltje watermanagement afgeleverd in ons land. Rijkswaterstaat deelde dit filmpje op Twitter, waarbij je toch wel even wat bewondering voelt over wat we hier in Nederland allemaal in huis hebben.
Sterker nog: zonder al deze technische hoogstandjes hadden we hier überhaupt nooit kunnen wonen. Zelfs nu het zo extreem is als de afgelopen dagen – want drie stormen op een rij en zo veel regen, dat is echt uniek – valt het eigenlijk wel mee met de overlast. Natuurlijk, er is ontzettend veel schade, ook door al het water. Maar als dit er allemaal niet was, dan gingen we allang per kano naar de supermarkt.