Windchill: temperaturen boven nul, maar het lijkt het vriezen

Veel Nederlanders genieten ervan om in de ‘gezonde’ buitenlucht te vertoeven. Ook als het koud is, trekken we er graag op uit, met een lekkere warme sjaal om, handschoenen en een dikke(re) jas aan. In de zon en met weinig wind is het dan goed toeven, maar zodra het erbij begint te waaien, lijkt het toch ineens een (flink) stuk kouder. Ofwel, de gevoelstemperatuur.

Windchill

Die gevoelstemperatuur, in het Engels windchill, is een belangrijke waarde in het weer. Door luchtverplaatsing, ofwel de wind die langs de je lichaam waait, lijkt het nog kouder aan te voelen dan dat het daadwerkelijk is. Het veroorzaakt extra verlies van warmte. Deze waarde kunnen we echter niet meten op de thermometer en wordt daarom met behulp van een berekening opgesteld. In Nederland wordt daarvoor de wetenschappelijk onderbouwde JAG/TI methode gebruikt, gebaseerd op het warmtetransport van het lichaam naar de huid.

Maat voor extra warmteverlies

Deze methode berekend de gevoelstemperatuur uit een combinatie van de daadwerkelijk gemeten luchttemperatuur en de gemiddelde windsnelheid, en geeft het verschil aan tussen de gemeten luchttemperatuur en de berekende gevoelstemperatuur. We gebruiken het dus als maat voor het extra warmteverlies bij een persoon. Bij het bepalen hiervan gaat men uit van een gezond en volwassen persoon van gemiddelde lengte die wandelt. Zaken als lengte, maar ook hartkwalen, medicijngebruik en leeftijd kunnen wel in individuele verschillen in de ervaring van de gevoelstemperatuur resulteren.

Afkoeling

Het menselijk lichaam koelt af doordat de lucht kouder is dan het lichaam en door het verdampen van vocht. Bij warm weer geldt hoe warmer het is, hoe meer vocht er verdampt moet worden. Je begint dan te zweten. De luchtlaag die op de huid ligt, wordt daardoor warmer en bevat meer waterdamp, waarna verdere afkoeling wordt verhinderd. Ga je vervolgens voor een ventilator zitten, wordt die luchtlaag weggeblazen en krijg je het gevoel dat het koeler is. De thermometer zal echter nog steeds dezelfde temperatuur aangeven. Als het koud is, geldt ditzelfde principe. De wind heeft dus invloed op de snelheid waarmee afkoeling optreedt. Hoe harder het waait, des te kouder het zal aanvoelen.

Voor het gevoel -7 graden

Ook vandaag gaan we dat dus merken. Er waait een stevige oosten- tot noordoostenwind, die landinwaarts matig is, en aan de kust en op het IJsselmeer vrij krachtig tot krachtig, 3-6 Bft. Vanochtend ligt de temperatuur in de noordoostelijke helft van het land nog onder nul en op basis van de bovenstaande JAG-TI methode ligt de gevoelstemperatuur daar met de huidige wind rond -7 graden. In de zuidwestelijke helft van het land liggen de temperaturen al boven nul, maar door de wind voelt het ook daar kouder aan en lijkt het bijna overal licht te vriezen. Vanmiddag komt de temperatuur in het hele land boven nul uit, maar ook dan lijkt het nog te vriezen. Het wordt op grote schaal 2 tot 4 graden, alleen in het zuiden is het iets minder koud, met daar 6 tot in Zeeland 8 graden.

Koude lucht wordt morgen verdreven.

Morgen wordt de koude lucht geleidelijk verdreven, maar komende nacht wordt het ook nog erg koud. Het gaat in bijna het hele land vriezen, en in het midden, oosten en zuidoosten zakt het kwik zelfs naar -5 tot -7 graden. Matige vorst dus! Ook morgenvroeg is het nog zo koud, met in het noordoosten een enkele winterse bui, maar verder droog weer en soms wat zon. Rond de middag arriveert vanuit het zuidwesten echter het front dat de koude lucht het land weer uit gaat blazen, met bewolking en regen. De voorzijde van het front duwt de koude lucht dus als het ware terug naar het noorden, waardoor de regen in vooral de noordelijke helft van het land tijdelijk over kan gaan in (natte) sneeuw. In het zuidwesten warmt het dan alweer op tot een graad of 9, en in het noordoosten - daar waar de ‘warmere’ lucht pas in de namiddag arriveert - wordt het wederom een graad of 3 a 4.

Dubbele cijfers terug

Na het weekend keert het zachtere en wisselvallige najaarsweer terug, met soms een bui of wat regen, maar ook af en toe zon. De temperaturen lopen overdag dan weer flink op, met later in de week mogelijk alweer dubbele cijfers…