Waarom toch altijd die monsterfiles bij een beetje regen?

Je kunt er de klok op gelijk zetten. Regent het zo rond 8.00 uur of 17.00 uur, dan wordt het weer aansluiten op de snelweg. Hetzelfde geldt bij dichte mist, en bij een paar centimeter sneeuw ligt meteen het halve land plat, lijkt het. Zo moeilijk is nou ook weer niet om langs een paar zwiepende ruitenwissers te kijken, toch? Maar vrijwel alle ‘recordspitsen’ vinden plaats bij slecht weer. Wat gaat er dan mis?

Als je zelf wel eens in een auto zit, weet je precies hoe het gaat. Het is donker, de lichten van andere weggebruikers schijnen in je ogen, en dan vallen er ook nog continu druppels op je voorruit. Zo wordt je zicht op de weg flink belemmerd. Bij mist kun je soms amper zien waar de weg naartoe gaat. Bij sneeuw of ijzel wil je geen abrupte bewegingen maken om te voorkomen dat je aan het glijden slaat. Wat doen de meeste mensen in zo’n situatie? Langzamer rijden. Heel verstandig. Nogal wiedes dat er dan files ontstaan, zul je denken. Toch is dat maar een deel van het verhaal.

Minder capaciteit

Doordat mensen langzamer rijden, neemt de wegcapaciteit af. Dat is het aantal voertuigen dat een weg per uur kan verwerken. Er is wel eens onderzocht wat de regen doet met de capaciteit van de weg. Wat blijkt: bij een lichte regenbui neemt deze al met 4 tot 10 % af. Wanneer het met bakken uit de lucht komt, kan dat al tot 30 % zijn. Dat gaat hard. Daar komt nog bij, dat mensen bij regen juist vaker geneigd zijn om de auto te pakken. Vrijwel niemand vindt het leuk om door de regen te fietsen. Of om nat te regenen onderweg naar een bushalte of station. Of om vervolgens met al die niet-fietsers opgepropt in een bus of trein te zitten. Dus: meer auto’s op de weg, terwijl die dus juist minder aankan.

Smalle drukke wegen

Zou het ook aan ons wegennet liggen? In Nederland is bijna alles klein en op elkaar gepropt, inclusief de infrastructuur. Kijk je bijvoorbeeld naar de Verenigde Staten, dan zie je veel bredere rijstroken (ook bredere auto’s trouwens). Bovendien mag je zowel links als rechts inhalen, waardoor iedereen veel meer op dezelfde rijstrook blijft. Het is bewezen dat het geen enkele zin heeft om in een file steeds een ‘snellere’ baan op te zoeken; daarmee houd je de boel alleen maar meer op en je wint er hoogstens een paar seconden tijd mee. Toch ben je normaliter in Nederland continu van baan aan het wisselen, en in- of uitvoegen gebeurt om de haverklap. Maar ja, wij hebben dan ook iets minder ruimte.

Spookfile-effect

Dat brengt ons bij een van de grootste file-aanjagers: remmen. Invoegers, inhaalacties, of gewoon plotseling iets moeten corrigeren; een hele korte remactie kan al een complete file veroorzaken. Je hoort wel eens over de spookfile. Dat is een file die eigenlijk zonder duidelijke reden ontstaat. Geen ongeluk, geen wegversmalling, niets. Maar een klein beetje remmen kan een hele schokgolf van remacties achter je veroorzaken. Degene achter je moet namelijk nog iets harder remmen, de auto daar achter nog harder. Terwijl jij al weer vrolijk doorrijdt, staat het achter jou ineens stil omdat steeds meer auto’s in de ankers moeten.

Bekijk dit filmpje maar eens:

Snelheidsverschillen

En daarin zit ook een andere bottleneck, die uit recenter onderzoek naar voren is gekomen. Het is namelijk vooral het verschil in snelheid van weggebruikers, die voor files zorgt. De een gaat heel voorzichtig rijden als het zicht slechter is, maar de ander maakt dat niks uit en past niets aan. Hoe groter het verschil in snelheid, hoe groter de kans op plotselinge remacties. Je ziet dat bijvoorbeeld ook op de tijden dat je 120 of 130 mag rijden: nog altijd mogen vrachtwagens, of auto’s met aanhangers, maar 80 of 90 km per uur. Dat is nogal een verschil.

Pas je aan

Hoe meer iedereen dezelfde snelheid aanhoudt, hoe beter de doorstroming. Dat is ook de reden waarom soms de matrixborden worden ingezet om een lagere snelheidslimiet aan te geven (nee, dit is geen adviessnelheid, dit is verplicht). Als iedereen zich daaraan zou houden, zouden de files echt veel korter zijn. Het lijkt soms nogal oenig om ineens 70 of 50 te gaan rijden als er nog geen problemen lijken te zijn. Toch zul je sneller op je bestemming zijn als je dat wel doet.

Dus, wat moeten we dan wél doen, als het regent? Alles wijst erop dat je je snelheid moet aanpassen, maar: pas je vooral aan aan de snelheid van de andere weggebruikers. Voor de een is dat iets trager, voor de ander misschien iets sneller. Hou daarbij genoeg afstand zodat je geen ongelukken veroorzaakt, maar doe ook weer niet zó voorzichtig bent dat je de boel juist ophoudt. Probeer het maar eens in de avondspits vandaag!