Waar blijft het wel koel (en waarom eigenlijk)?

Dertig, vijfendertig, of zelfs meer dan veertig graden? Dat is voor de meesten van ons echt geen pretje meer. De afgelopen week gaat het bijna nergens anders over in weerland dan de bizar hoge temperaturen die sommige berekeningen uit de hoge hoed toveren. Al dagenlang komt voornamelijk het Amerikaanse weermodel GFS met waarden die af en toe dik boven de 40 graden uitkomen. Het zijn krankzinnige waarden, die telkens blijven opduiken. Of het echt zo’n vaart gaat lopen valt te betwijfelen, maar van alleen al deze berekeningen valt menig meteoroloog toch al behoorlijk van zijn stoel.

Maar: hierbij gaat het natuurlijk vooral over extremen. Die dikke 40-plussers die je misschien af en toe langs ziet komen, dat zijn natuurlijk de extreemste berekeningen voor de allerwarmste plekjes in Nederland. Ook al wordt het ergens in het land 42 graden, dat geldt sowieso niet overal. Dus mocht je nu al als een berg tegen komend weekend op zien, dan zijn hier wat aanwijzingen om koelere oorden te vinden.

Warme regio's

In het algemeen kun je zeggen dat in het zuidoosten van ons land vaak de hoogste temperaturen gehaald worden. Brabant, Limburg, delen van Gelderland, en Zeeuws-Vlaanderen doet ook vaak nog mee. De precieze regio waar het het warmst is, is onder meer afhankelijk van de windrichting. Komt de wind uit het oosten, dan doet vaak de hele zone langs de Duitse grens ook mee. Of, op een dag als vandaag, als de zonuren erg ongelijk verdeeld zijn, kunnen andere hoeken van het land juist hoger uitkomen.

Hoera voor de Noordzee

Wanneer weermensen zeggen “het wordt 18 tot 24 graden”, dan noemen ze de laagste en de hoogste maximumtemperatuur van de dag. In de meeste gevallen valt die laagste waarde ergens in het Waddengebied, en de hoogste ergens in de buurt van Noord-Limburg. Onze ligging aan de Noordzee is dan ook de grote redding voor hittehaters. En voor kouhaters trouwens ook: in de winter is het namelijk allemaal andersom. Dan vallen juist de laagste temperaturen vaak in het binnenland.

Een belangrijke factor daarin is de temperatuur van het zeewater, en het feit dat er over die zee ruim baan is voor wind. De temperatuur van het zeewater, Zeker, het zeewater is in deze periode relatief warm, maar water doet er nu eenmaal veel langer over om op te warmen dan land. In de winter heeft dat dus een matigende werking en zie je vaak dat het langs de kust veel minder koud is dan elders. Maar nu, in de zomer, werkt dat ook zo. Op de Waddeneilanden ben je letterlijk omringd door koel relatief koel water.

De wind, die boven zee nauwelijks obstakels tegenkomt, kan zo ook vaak die koelere lucht meenemen. Als je iets uitzoomt op de kaart van Nederland, zie je ten noordwesten van ons bijna een en al zee, honderden kilometers lang. Dat maakt ook dat koelere lucht uit die regionen makkelijk bij ons kan komen, als de wind ‘goed’ staat. We hebben de afgelopen tijd al veel te maken gehad met een noordwestenwind, waardoor de temperaturen vaak wat aan de matige kant zijn geweest. Maar ook westelijke, en in mindere mate zuidwestelijke winden, kunnen voor verkoeling zorgen in delen van ons land.

Gevoelstemperatuur

Wat wind ook doet, is de gevoelstemperatuur verlagen op een warme dag. Daarvan wordt het niet feitelijk minder warm, maar door een briesje op je huid ervaar je toch wat koelte. Ook op zo’n verkoelend briesje heb je in de kustregio’s de beste kansen. Verder naar het binnenland wordt de wind veel meer afgeremd door het landschap en is de wind bijna altijd minder sterk.

Strand is niet altijd koeler

Toch is het niet zo dat het op het strand altijd koeler is. Want komt de wind juist van de andere kant, uit het oosten of zuidoosten, dan warmen vaak de stranden in hoog tempo op en zie je vaak al vroeg op de dag dat hier de hoogste waarden worden gehaald. De invloed van dat koele zeewater is dan bijna nihil, de warme landlucht komt hier makkelijk aan en bovendien kan zandgrond ontzettend snel opwarmen als de zon er flink op schijnt. Dus zoek je het strand op voor koelte, check dan wel even de windrichting, want ook de stranden veranderen soms in een gloeiend hete bakplaat.

Droogte

Trouwens: ook in andere delen van het het land kan de ondergrond een extra impuls geven aan de temperatuur. In Brabant bijvoorbeeld heb je veel zandgronden, die de hitte vaak versterken. Maar ook op andere bodemsoorten geldt: hoe droger het is, hoe meer dat de hitte kan aanjagen. Op het moment zitten we even onder het niveau van de allerdroogste jaren, maar de verwachting is dat we daar snel weer bovenuit gaan komen.

Op een eiland heb je aan alle kanten in meer of mindere mate zee. En ook bij een zuiden- of zuidoostenwind hebben de Wadden nog een troefje in handen: het IJsselmeer. Dat is natuurlijk veel en veel kleiner dan de Noordzee, maar toch kan dat nog een korte, koele aanloop opleveren.

Als je echt niet van hitte houdt, zit je binnen Nederland in de praktijk dus vaak het beste op een van de eilanden. Zelfs op die allerwarmste dagen die er aan lijken te komen, lijkt het daar met 26 graden echt wel bekeken te zijn. Dat is nog prima uit te houden, toch?