Record: 9 jaar geen officiële strenge vorst in januari
Met nog 2 weken te gaan en geen koud winterweer in het vooruitzicht, lijkt het erop dat we ook deze januarimaand geen strenge vorst (minimumtemperatuur <-10 graden) mogen noteren in De Bilt. Op 25 januari 2013 vroor het voor het laatst streng in de louwmaand, sindsdien zitten we in een recordlange periode van 9 jaar zonder officiële strenge vorst. In de vorige eeuw was zo'n serie nooit langer dan 5 januarimaanden zonder strenge vorst.Deze maand hebben we al vaak te maken gehad met hogedrukgebieden, maar ze liggen boven onze omgeving of boven de Britse Eilanden en dat is de verkeerde positie voor winterweer. Om het koud te krijgen, moeten hogedrukgebieden bijvoorbeeld boven Scandinavië komen te liggen. Dan draait de wind naar het oosten, zoals dat ook afgelopen februarimaand gebeurde. De huidige weermodellen laten dit voorlopig niet gebeuren. Wel zou het in de slotweek van januari onder een hogedrukgebied iets kouder kunnen worden met lichte vorst in de nachten. Er is een kleine kans dat de temperatuur onder -5 graden zakt, de kans op minima onder -10 graden is bijna 0%.
In 2013 voor de laatste keer
Het is alweer bijna onvoorstelbaar lang geleden dat het écht winterweer was in januari. De laatste officiële koudegolf die in januari begon dateert van 2012. In 2013 kwam het niet tot een officiële koudegolf, maar was wel sprake van een mooie vorstperiode in De Bilt. De temperatuur lag van 14 tot 26 januari onder het vriespunt en twee nachten vroor het streng. Zo werd het op 16 januari 2013 in De Bilt -12,9 graden (halve graad verwijderd van het datum-kouderecord) en op 25 januari -11,4 graden. Sindsdien is het nooit meer tot strenge vorst gekomen in de eerste maand van het jaar. Zo'n lange periode is uniek.
Nooit langer dan 5 jaren
Tuurlijk waren er vroeger ook zeer zachte januarimaanden. Het kwam regelmatig voor dat het niet streng vroor op ons hoofdstation. Maar een serie van meer dan 5 jaren was nooit voorgekomen. De eerste lange serie januarimaanden zonder strenge vorst liep van 1909 tot en met 1913. Opmerkelijk is daarbij dat dit geen zachte januarimaanden waren voor huidige maatstaven. Geen enkele van de 5 januarimaanden kwam boven de huidige normale januaritemperatuur van 3,6 graden uit! In die tijd was een gemiddelde januarimaand 1,4 graden, januari is in ruim 100 jaar dus 2,2 graden opgewarmd.
Vervolgens kwam het van januari 1988 tot en met 1992 ook niet tot strenge vorst en daarna gebeurde dit van 1998 tot en met 2002 ook niet. Iets wat ooit bijzonder was, is deze eeuw normaal geworden, want ook van 2004 tot en met 2008 was er wederom een serie van 5 januarimaanden zonder officiële strenge vorst.
Tegenwoordig laat de klimaatopwarming zich van zijn ‘beste’ kant zien. Vanaf januari 2014 zijn we aan een recordlange periode zonder strenge vorst in De Bilt begonnen. In 2019 werden de 4 oude recordperioden verbroken. In 2020 werd het record verder aangescherpt naar een serie van 7 januarimaanden zonder strenge vorst. In 2021 werd het record weer verbroken en deze maand dus weer.
Gemiddeld nog maar 1 keer strenge vorst
Halverwege de vorige eeuw telde De Bilt nog gemiddeld 5 nachten met strenge vorst per winter. In het huidige klimaat is daar nog maar 1 keer strenge vorst van overgebleven en dit aantal zal verder dalen. Volgens 3 van de 4 klimaatscenario's van het KNMI komt strenge vorst in 2050 in een doorsnee winter niet meer voor in ons land. In 2085 komt strenge vorst zelfs in het meest gunstige klimaatscenario niet meer voor in de winter.
