Poolwervel vindt nu zijn Waterloo

Het was me het wintertje wel voor de poolwervel. Zag het voorafgaand aan de winter nog naar uit dat hij, ook tijdens de wintermaanden regelmatig te opzichte van de normale situatie verzwakt, verstoord of verplaatst zou zijn, de werkelijkheid was weerbarstig. Gedurende de winter werd hij alleen maar sterker, joeg de ‘gewone’ straalstroom onder zich steeds meer aan en zorgde er zo voor dat de winter bij ons en in de landen om ons heen niet zoals verwacht rustig en kouder dan normaal, maar zacht en nat verliep.

Vanaf januari vond de poolwervel zijn draai

De poolwervel ontstaat in het najaar, hoog in de stratosfeer boven het poolgebied. Omdat de stratosfeer veel minder lucht bevat dan de troposfeer eronder, duurt het even voordat de poolwervel, als hij eenmaal zijn draai heeft gevonden, ook een stempel kan drukken op de gebeurtenissen in de veel zwaardere troposfeer eronder, waar de meeste lucht zich ophoudt. Zo’n beetje vanaf januari kwam dat dit jaar goed op gang.

In december werd het weer in Nederland, ondanks de toen al sterke poolwervel hoog in de atmosfeer, dan ook veelvuldig door hogedrukgebieden bepaald. Twee keer kon koude lucht vanuit Scandinavië, dat op veel plaatsen juist een koude winterstart beleefde, onze omgeving bereiken. De tweede keer gebeurde dit tijdens de kerstdagen. Op dat moment was al duidelijk dat er de rest van de winter niet veel meer zou gebeuren. In plaats van de verwachte verzwakking volgde een verdere versterking van de poolwervel. De staalstroom won steeds meer aan kracht en in de loop van de februari werd het ook almaar stormachtiger in onze omgeving. Vooral die maand groeide tot een kletsnatte maand uit.

Spectaculaire weersomslag

De verrassing kwam daarna. Toen de poolwervel eind februari zijn eerste tekenen van verzwakking toonde, schoot de atmosfeer van het ene op het andere moment weer in zijn hogedrukstand terug. Het eerste het beste hogedrukgebied dat bij ons in de buurt kwam, stelde orde op zaken en daarna zijn regen en wind niet meer terug geweest. Dat gebeurt toch ieder jaar, zullen veel volgers nu vragen? Ja, dat klopt, maar eigenlijk nooit zo vroeg en zo intens als dit jaar. Het is niet voor niets dat we komende vrijdag al het maartrecord voor wat het aantal zonuren betreft kunnen verbreken. En het is ook niet voor niets dat het droogste maart ooit kan worden. Er is misschien wel iets bijzonders aan de hand.

Het lijkt erop dat de sterke poolwervel de voorbije winter in zijn eentje heeft standgehouden tegen de hogedrukimpulsen, die er op de achtergrond mogelijk toch waren en die we in onze winterverwachting van het najaar van 2021 ook benoemd hadden, een winterverwachting die uiteindelijk, door die sterke poolwervel jammerlijk de mist is ingegaan. We zullen ons maar niet afvragen wat er was gebeurd als de poolwervel, zoals oorspronkelijk gedacht, toch zwakker was geweest. Was de atmosfeer ook dan meteen in zijn hogedrukstand geschoten? We zullen het nooit weten. Het was zoals het was en dat is inmiddels geschiedenis.

Droge maart is fijn, als het daarna maar regent

Intussen zijn de meeste boeren blij met het droge weer van dit moment. Als het in april, de maand waarin alles uitloopt, maar wel gaat regenen. De weerkaarten voor de wat langere termijn geven wat dit betreft nog steeds enige hoop. Lijkt het erop dat het droge en zonnige weer van dit moment met vrij hoge temperaturen nog tot aan het komende weekend aanhoudt, vanaf dan wordt het langzaam kouder en wisselvalliger. En als die trend daarna aanhoudt, volgt het weer het voor de landbouw ideale spoorboekje.