Ook in Zuid-Europa mogen ze nu aan regen gaan denken

Vooral in het zuidwesten van Europa, in met name Spanje is die regen hard nodig. Het hele jaar al worden grote delen van het Iberisch schiereiland geteisterd door droogte en vaak hoge temperaturen en ook dit najaar is tot nu duidelijk minder regen dan normaal gevallen. Gemiddeld staan de stuwmeren in Spanje op dit moment op iets meer dan 32 procent van hun capaciteit, 17 procent lager dan vorig jaar om deze tijd en 35 procent lager dan 2 jaar geleden om deze tijd. Al net al is er dus voldoende reden tot zorg.

Droge jaren komen in setjes

Droge jaren komen in Spanje vaak in setjes, zoals in de periode van 2006 tot en met 2008 en het tijdvak van 2015 tot en met 2018. De ergste droogte die mensen nog in hun herinnering hebben, deed zich in de periode van 1991 tot en met 1995 voor. Destijds kwam de bodem van veel stuwmeren letterlijk in zicht. In veel gebieden moest het water toen op rantsoen en mocht de kraan slechts nog af en toe worden opengedraaid. Zo erg als in die periode is het nu nog niet, maar het moet wel gaan regenen om het niet zover te laten komen.

Net als wij, zijn ze in Spanje voor hun regen afhankelijk van de ligging van de straalstroom. In de zomer is die in Spanje te ver weg. Dan lukt het meestal niet met de regen. Dat is ook de reden dat zoveel mensen er met vakantie gaan. Mooi weer is dan vrijwel gegarandeerd, al wordt het daarbij de afgelopen jaren af en toe wel heel erg warm.

Winterregens in Spanje geen zekerheid

In het winterhalfjaar komt de straalstroom naar het zuiden. Wij zitten dan goed. Meestal lukt het bij ons ook om de in de voorgaande zomer ontstane tekorten aan te vullen. In Spanje is dat geen zekerheid. Er zijn jaren waarin de regen min of meer overslaat. Dat gebeurt bij voorbeeld als wij in Nederland in de winter alleen maar zacht weer hebben en boven het zuiden van Europa steeds hogedrukgebieden liggen. De afgelopen winter was daar een mooi voorbeeld van. Toen viel in Spanje veel minder regen dan normaal.

Omdat daarna een zeer hete en droge zomer volgde, verdampte ook veel meer dan anders. Daarbij groeit in Spanje de bevolking, komen er – nu de coronapandemie zo goed als voorbij is – weer heel veel toeristen (die water gebruiken) en is er een uitgebreide landbouwsector die enorm irrigeert om door de zomer heen te komen. Zo’n 80 procent van het beschikbare water wordt door de landbouw gebruikt, ongeveer 15 procent door de inwoners van de steden. Slechts 9 procent van het drinkwater wordt na zuivering hergebruikt, en dat alleen ook maar in heel specifieke gebieden in Spanje. Tel daarbij op het verlies aan water tijdens het transport (verdamping, lekke leidingen) en je zit zo in een droogte.

Noodplannen om droogte te beteugelen

Dit jaar is dat niet anders. Omdat de diverse waterregio’s tegenwoordig hun eigen noodplannen hebben om dreigende droogtes in een vroeg stadium te kunnen beteugelen, is het besproeien van de velden in veel gebieden al behoorlijk aan banden gelegd. De oogst van olijven valt dit jaar dan ook erg tegen en ook andere gewassen hebben het zwaar gehad. De rijstoogst in het zuidwesten van Spanje bedraagt maar 30 procent van normaal. De rijst wordt verbouwd in de regio waar ook de Coto Doñana ligt, het unieke natuurgebied in de monding van de rivier Guadalquivir. Dat gebied is onlangs helemaal droog komen te staan.

En dan die regen van nu. Het kan de komende dagen praktisch overal op het Iberisch schiereiland wel even regenen. De grootste hoeveelheden worden daarbij in Portugal en langs de noordkust van Spanje verwacht, maar ook dieper het binnenland in kunnen – vooral in de bergachtige regio’s – op de hellingen naar de wind toe hoeveelheden van betekenis vallen. Een eind aan de droogte maakt die regen niet, maar het is wel een begin.

Ook in Italië regen

Behalve het westelijke deel van het Middellandse Zeegebied krijgen ook delen van Italië de komende dagen met flinke neerslaghoeveelheden te maken. Vooral de zuidelijke helft van de laars lijkt zich daarvoor te kunnen opmaken. Af en toe komt ook wel iets in het veel drogere noorden aan, maar daar lijkt het nog niet voldoende om het tij echt te kunnen keren.