Ook al is het hier warm en droog, in het poolgebied handhaaft het ijs zich goed

Op 17 juli, net na het midden van de zomer, bedroeg het oppervlak van de Noordelijke IJszee dat nog met zeeijs bedekt was 8,42 miljoen vierkante kilometer. Dat is nog steeds duidelijk beneden normaal, maar minder dramatisch dan in voorgaande zomers. De bedekking was de hoogste sinds dezelfde dag in de zomer van 2015. Zowel de noordelijke doorgang rond Siberië als de noordwestelijke bij Canada waren (en zijn) nog steeds afgesloten voor de scheepvaart. Op beide doorgangen bevindt zich nog altijd dik zeeijs.

Lagedrukgebied

In totaal was de 8,42 miljoen vierkante kilometer grote zeeijsbedekking goed voor een 13e plaats op de lijst met laagste zeeijsbedekkingen in deze fase van de zomer. Doordat er bij de geografische Noordpool vrijwel voortdurend een lagedrukgebied lag, waren de temperaturen daar in de hogere delen van de atmosfeer tussen 3 en 6 graden lager dan normaal. Dit gebied strekte zich uit tot tegen de noordrand van het Euraziatische continent aan. Aan de Amerikaans / Canadese kant van de Arctische Oceaan waren de temperaturen juist hoger dan normaal. Daar zijn op het ijs inmiddels veel smeltmeertjes ontstaan.

Opvallend was dat voor de 14e keer in de laatste 15 jaar bijna alle sneeuw uit het laagland van het Noordelijke Halfrond al in juni was verdwenen. Dat gebeurt tegenwoordig steeds vroeger. De sneeuwbedekking van het Noordelijke Halfrond laat aan het einde van de lente en aan het begin van de zomer dan ook steevast grote tekorten zien. Het is de onderzoekers van de NSIDC ook opgevallen dat er mogelijk een verband bestaat tussen het vroeg verdwijnen van de sneeuw aan de randen van het noordpoolgebied en het steeds vaker optreden van hittegolven in de zomers op gematigde breedten.

Ontbreken van sneeuw

Door het vroeg ontbreken van de sneeuw, warmen de randen van de continenten sneller op dan het poolgebied zelf, waar steeds ijs ligt te smelten. Zo kan er langs de randen van het continent een tweede straalstroom ontstaan. Na een kettingreactie van gebeurtenissen wordt het Azorenhogedrukgebied hierdoor sterker en neemt vaker een noordelijkere positie in. Een gevolg hiervan is dat hittegolven in Europa makkelijker voorkomen.

Kijken we naar de ontwikkelingen op Groenland in de voorbije maanden, dan is het voorjaar daar uitermate traag op gang gekomen. Doordat lagedrukgebieden het gebied vaker hebben aangedaan dan normaal, is er op de ijskap meer sneeuw gevallen dan anders. Juist in de voorbije weken is het er wel warmer geworden en hebben grote delen van de ijskap alsnog met sneeuw- en ijssmelt te maken gekregen. Het is daardoor nu nog te vroeg om te zeggen wat voor jaar het zal worden en of het aan het einde mee- of tegenvalt.

Zuidpoolgebied

Aan de andere kant van de wereld in het zuidpoolgebied, waar ze nu middenin de winter zitten, is de zeeijsbedekking op dit moment wel recordlaag, als je huidige ijsbedekking van de zeeën met de gemiddelde situatie vergelijkt. Ook hier lagen de temperaturen in de hogere delen van de atmosfeer de afgelopen weken duidelijk boven normaal. Vorig jaar om dezelfde tijd was de situatie een stuk beter, maar toen beleefde Antarctica ook een van zijn koudste winters uit de moderne tijd. Dit jaar liggen de temperaturen een stukje hoger.