Kouder weer op komst, maar waarom eigenlijk?

De maanden van het jaar tot nu toe zitten met hun temperatuur in een bandbreedte van 3,5 graden. Januari kwam met een gemiddelde temperatuur van 5,3 graden uit bus, februari was met een gemiddelde van 6,8 graden erg zacht, in maart lag de temperatuur met 7,3 graden ook iets boven het gemiddelde en in april staat de gemiddelde temperatuur tot nu op 8,8 graden en is daarmee nog een tikkeltje lager dan normaal.

Wordt april kouder dan normaal?

Op basis van de verwachtingen van dit moment lijken we op een eindgemiddelde van 9,5 graden af te stevenen, 0,4 graden onder de normaal van 9,9 graden. Als dit zo uitkomt, zouden we voor het eerst sinds augustus aan een koudere dan normale maand kunnen komen. Het staat of valt met wat er de komende week gebeurt.

Als die vrij vlakke temperaturen van de laatste maanden iets laten zien, dan is het wel dat de weersontwikkeling van dit moment een beetje tegen de gebruikelijke jaarlijkse gang in gaat. Werd het in de winter alleen maar zachter, met een westcirculatie die steeds meer op toeren kwam en steeds vaker zachte lucht onze kant op blies, in deze lente lijkt het beeld eigenlijk omgekeerd. Terwijl het klimatologisch gezien steeds warmer wordt, komen de temperaturen steeds dichterbij normaal en zitten daar gedurende periodes ook echt onder. Denk maar aan het einde van maart en de eerste week van april. Toen lagen de temperaturen duidelijk onder normaal en viel er in delen van het land ook sneeuw.

Omslag

Inmiddels is het alweer een tijdje warmer dan normaal en zitten we opnieuw in een periode met uitermate droog en zeer zonnig weer. Het warmere dan normale weer lijkt nog tot en met het komende weekend aan te houden, maar daarna tekent zich een omslag af en is het opnieuw koude lucht vanuit het noorden die langere tijd een rol gaat spelen. Waar komt dat tegendraadse gedrag van het weer deze lente nu vandaan?

De winter was vanuit winteroogpunt geen succes. Er zat veel energie in de atmosfeer, het bewoog boven onze hoofden allemaal in een hoog tempo over ons heen. Een sterke straalstroom was er toen, gevoed door een sterke poolwervel, de snel bewegende lucht rond de noordpool op een hoogte van tussen 20 en 25 kilometer hoogte. Die poolwervel had in de winter al moeten instorten, zo was onze verwachting nog vlak voor de winter, maar het gebeurde niet. Daardoor bleef het in de winter zacht, werd het steeds natter en kregen we tijdens de februarimaand ook een paar fikse stormen over ons heen.

Poolwervel stortte alsnog in

Toen niemand er meer op lette, stortte de poolwervel in maart alsnog in. Veel vroeger dan normaal. En daar waar we er niet meer op gerekend hadden, bleek de invloed van deze gebeurtenis op het weer bij ons heel groot te zijn. Bij zo’n instortende poolwervel horen meestal twee ontwikkelingen. Eerst ontstaat vaak een hogedrukgebied boen Scandinavië en in een latere fase komt het hogedrukgebied bij IJsland en Groenland te liggen.

Die eerste fase diende zich meteen al aan, nog voordat de poolwervel echt verdwenen was. Eind februari stopte de westcirculatie van het ene op het andere moment en kwam er een hogedrukgebied boven Scandinavië voor in de plaats. De rest is geschiedenis. We kregen de zonnigste en de droogste maartmaand ooit. Fase 2, met hogedrukgebieden in de buurt van IJsland en Groenland, leek zich vanaf eind maart aan te dienen. Met de inval van koude lucht vanuit het noorden ging het kwik in onze omgeving ook even flink omlaag. Het sneeuwde en op vrijdag 1 april was een groot deel van Nederland zelfs even wit.

Westcirculatie

Een echte doorbraak van fase 2 betekende deze episode nog niet. Eerst hadden we een weeklang westcirculatie met vooral op de Veluwe erg veel regen. Daarna herstelden de hogedrukgebieden boven Scandinavië zich, keerde de zon terug en gingen de temperaturen weer omhoog. En die periode houdt ook op dit moment nog aan.

Toch worden de aanwijzingen groter dat ook fase 2, die met hogedrukgebieden in de buurt van IJsland en Groenland, er aan zit te komen. Nu al ligt het hogedrukgebied boven de Noorse Zee, ten oosten van IJsland. In het weekend trekt het verder naar het westen om zondag boven Groenland aan te komen. Voor het lenteweer bij ons is dat niet gunstig. Voert een oostelijke tot noordoostelijke wind nu nog relatief aangename, van het langzaam opwarmende Europese continent afkomstige lucht naar Nederland, vanaf zondag lijkt de wind naar het noorden te draaien en wordt de aangevoerde lucht een stuk kouder.

Onder normaal

Normaal in deze tijd van het jaar zijn temperaturen tussen 4 of 5 graden in de nacht en 15 of 16 graden overdag. Zitten we daar tot en met zondag nog boven, vanaf maandag lijkt dit niet meer te gaan lukken. Op de meeste dagen is het dan overdag met kwikstanden tussen 12 en 14, lokaal 15 graden wel bekeken, in de nachten liggen de minima tussen 3 en 5 graden. Gemiddeld gezien komen we dan duidelijk onder de norm terecht en dat zou ons uiteindelijk de eerste te koude maand in 8 maanden tijd kunnen gaan opleveren.