Italië kampt met grote droogte

Nu de winter voorbij is en het droge weer ook in de lente in grote lijnen aanhoudt, hebben Piëmont en de vlakte van Veneto met een ernstige droogte te kampen. Het zuiden van Italië is traditioneel al erg gevoelig voor droogte. De Po, de grootste rivier van Italië, liet op 8 maart de laagste stroomsnelheden van de afgelopen 30 jaar zien. Ongeveer 16 miljoen mensen worden door de droogte getroffen, in een gebied dat garant staat voor rond 40 procent van het Italiaanse bruto binnenlands product (BBP).

Op 6 na droogste

De winter van 2022 was de op 6 na droogste van de laatste 63 jaar. Het is eigenlijk voor het eerst dat Italië al aan het begin van de lente met waterproblemen te kampen heeft. De lage waterstanden in de Po zijn vergelijkbaar met de waterstanden zoals die normaal pas in de augustusmaand optreden. De oorzaak ligt in het grote gebrek aan sneeuw in de Alpen tijdens de afgelopen wintermaanden. Dat sneeuwgebrek werd weer veroorzaakt door een hardnekkig hogedrukgebied boven Zuid-Europa, dat van geen wijken wist.

Droogte tijdens de wintermaanden betekent in het zuiden, en dus ook in Italië, een bedreiging voor de waterhuishouding gedurende de normaalgesproken altijd droge en erg warme zomermaanden. Juist in de winter moeten de watervoorraden in de bodem, die in de zomer worden aangesproken om de droge maanden door te komen, weer worden aangevuld. Gebeurt dit niet, dan liggen tekorten op de loer, en dreigen natuurbranden, bij voorbeeld als de föhnwind waait, die met zware windstoten gepaard kan gaan. In januari waren er bijvoorbeeld drie keer meer natuurbranden dan vorig jaar.

Klimaatverandering

De steeds vaker optredende droogtes van de afgelopen jaren, worden ook in Italië – in elk geval deels - aan klimaatverandering toegeschreven. Volgens onderzoekers bevindt het land zich in een klimaathotspot, een regio die sneller opwarmt dan ander gebieden in de wereld. Zowel voor de natuur als voor de gewassen op het veld hebben die snelle veranderingen grote gevolgen. Tussen nu en 2050 kunnen diverse boomsoorten van de laars verdwijnen, denken zij. Boeren zullen hun dieren vaker binnen moeten houden, waardoor de productie van vlees en melk duurder kan worden.

In het Po-bekken bedreigt de droogte meer dan een derde van de Italiaanse landbouwproductie. Het gaat om de teelt van groenten, fruit en tarwe. Verder kunnen in het noorden de appelboomgaarden verdwijnen. Ervoor in de plaats ontstaat ruimte om gewassen, die nu vooral in het zuiden gedijen, te verbouwen. In het zuiden kunnen iconen als de olijfboom en de wijnbouw onder druk komen te staan.

Drinkwatervoorziening

Behalve voor de natuur en de landbouw vormt de droogte een bedreiging voor de drinkwatervoorziening. Veel regio’s zijn voor hun drinkwatervoorziening afhankelijk van waterbronnen die zich in andere regio’s bevinden. Via aquaducten, maar natuurlijk ook via de ‘gewone’ waterleiding, wordt dit water over Italië verdeeld. In het noorden is er een overheidsinstantie die dit proces reguleert, in het zuiden mist zo’n instantie. Daardoor wordt het waterleidingsysteem slecht beheerd. Gaat in het noorden alleen al tijdens het transport 40 procent van het drinkwater verloren, in het zuiden liggen die percentages zelfs op 60 of 70 procent. Daarbij zijn de Italianen in Europa koplopers als het om waterverbruik gaat. Gemiddeld ligt het dagelijks verbruik op ongeveer 200 liter per persoon.

Omdat water in Italië erg goedkoop is, is er nauwelijks een prikkel om op het verbruik ervan te besparen. Wetenschappers stellen voor dat de regering maatregelen neemt om het waternetwerk te verbeteren en zo het verlies tijdens het transport ervan terug te dringen. Maar ook om de bevolking op het verbruik van water te laten besparen, onder meer door de prijs ervan te verhogen. Verder is het hopen op nieuwe regens.