Internationale steun voor ontslagen weerchefs

Nee, het was geen bericht van De Speld, maar dat had best gekund. Verontwaardiging alom deze week, toen maandag bekend werd dat de twee topvrouwen van het Hongaarse weerbureau de laan uit waren gestuurd. De weerdienst had gewaarschuwd voor hevige buien, tijdens een gigantische vuurwerkshow die een miljoenenpubliek naar de hoofdstad Boedapest zouden trekken.

De show, die de ‘grootste vuurwerkshow van Europa’ moest worden op de dag dat Hongarije de stichter van het land eert, werd uit voorzorg afgelast. Zo’n veertigduizend vuurpijlen, geplaatst langs 5 kilometer oever van de Donau, gingen niet de lucht in. En wat bleek: de buien kwamen wel, maar niet in Boedapest.

Fout

De regering leek vervolgens te concluderen dat het weerbureau hen verkeerde informatie had verstrekt. Het megalomane evenement had – achteraf gezien – niet afgelast hoeven te worden. Vermoedens van bewuste sabotage van het (enorm prijzige) evenement werden gespuid. Zondag bood de weerdienst zelfs nog excuses aan, waarbij ze uitlegden dat een onzekerheidsfactor nu eenmaal bij hun werk hoort. Daar nam de regering kennelijk geen genoegen mee. Het hoofd van het Hongaarse weerbureau werd maandag ontslagen vanwege deze 'fout', en hetzelfde vonnis was voor haar plaatsvervanger.

Te gek voor woorden. Iedereen weet – zou je denken – dat een weersverwachting precies dat is: een verwachting. Een zo goed mogelijke inschatting van een complexe samenloop van omstandigheden, die nog moet gaan plaatsvinden. We kunnen heel veel met de steeds slimmere computers en de ervaring van tegenwoordig, maar nog altijd is een weersverwachting geen weergarantie. Blijkbaar is het Hongaarse ministerie wél van het type ‘niet goed geld terug’.

Kansen

Felle buien op warme zomerdagen; het zijn bijna altijd complexe situaties. Niemand weet waar die precies gaan ontstaan, hoe zwaar ze uitpakken en waar ze neerkomen. Je kunt van tevoren alleen weten wat er allemaal mogelijk is binnen de omstandigheden, en daar een zo goed mogelijke kanseninschatting van maken. Precies dat heeft de Hongaarse weerdienst gedaan. De kans dat het noodweer er daadwerkelijk zou komen, werd minstens 75% geacht. Dat is nogal wat.

En dan te bedenken dat het eerder al eens flink misging tijdens hetzelfde evenement. In 2006 sloeg noodweer toe op deze nationale feestdag. Dat had niet alleen grote chaos in de enorme menigte tot gevolg, maar ook vielen er vijf doden. Driehonderd mensen raakten gewond door de schade die het noodweer aanrichtte. Met een kans van 3 op 4 dat zoiets weer zou kunnen plaatsvinden, ligt een besluit om het zekere voor het onzekere te nemen nogal voor de hand.

Verontwaardiging

Dat het minst aannemelijke scenario zaterdag uitkwam, was weliswaar zuur, of een ‘domper’ misschien, maar het acute ontslag van de chefs van het Hongaarse weerbureau kan onder internationale weercollega’s op grote verontwaardiging rekenen. Verschillende weerorganisaties komen met steunbetuigingen. De Belgische weerpresentator Jill Peters, ook initiatiefnemer van het internationale Climate Without Borders, kwam met een solidariteitsverklaring die al door talloze collega’s van over de hele wereld werd ondertekend, ook door weer.nl.

Morren

Ook in Nederland kennen we natuurlijk het morren over weersverwachtingen. Weeralarmen (“Er was helemaal niks aan de hand!”), plaatselijke stortbuien (“Het was hier hartstikke droog!”), het kan nogal eens op ontevreden reacties rekenen. Achteraf. Maar aangezien nationale weerbureaus, zoals bij ons het KNMI, de taak hebben om mensen tijdig te waarschuwen voor gevaarlijk weer, kunnen ze natuurlijk nooit wachten tot het al is gebeurd.

Een weeralarm is een waarschuwing, geen garantie. Het is een gerede kans dat iets gaat gebeuren. Die kans is nooit 100%, maar wel groot genoeg om je er op te wijzen of om maatregelen te nemen. Van tevoren. Dus: wie je achteraf gaat zitten mokken dat er “helemaal niks aan de hand” was, die heeft het principe van een waarschuwing niet helemaal begrepen.

'Belang van mensen voorrang'

Zoals Climate Without Borders zegt: “Het feit dat mensen zo veel waarde hechten aan onze weersverwachtingen, is een bewijs van de kwaliteit ervan. Maar wij zullen de eersten zijn die de onzekerheden ervan erkennen.” En: “We zullen met het belang van mensen voorrang blijven geven op dat van de politiek, en volgen de wetenschap om ieders veiligheid voorop te stellen.”

Komend weekend gaan ze het opnieuw proberen met de vuurwerkshow. En jawel: opnieuw zijn er onweerskansen. Maar wie gaat dat nu nog durven vertellen?