Hitte Spanje: gierzwaluwen vallen met honderden tegelijk uit hun nest

Wie weleens in Spanje is geweest weet dat gierzwaluwen die daar in groten getale voorkomen. Het zijn kleine, zwarte vogeltjes die je nooit op de grond ziet en altijd maar vliegen, vaak in hoog tempo en in kleine groepjes, soms laag door de straat en luid gierend. Aan dat geluid danken ze ook hun naam. Ook in Nederland zijn ze te zien en te horen; van begin mei tot eind juli en vooral in de oude stadscentra in de buurt van huizen en gebouwen met oude dakpannen. Dakpannen waar ze onder kunnen kruipen. Want in de holtes onder de dakpannen maken ze hun nestjes en worden de jonge gierzwaluwen groot.

Bijzondere vogels

Het zijn bijzondere vogels. De eerste jaren van hun leven vliegen ze alleen maar, dag en nacht. Ze kunnen al vliegend slapen, maar doen dat zo dat een deel van hun hersenen nog wakker is, zodat ze kunnen blijven vliegen. In de lucht vangen ze insecten en zo voeden ze zichzelf. Pas na meerdere jaren vliegen komen de vrouwtjes op de grond, onder de dakpannen dus, om een nestje te maken en eieren te leggen. Daar komen de jongen uit. Ze worden gevoed tot ze uitvliegen. Voor hun eerste jarenlange vlucht.

Omdat hun leven voornamelijk uit vliegen bestaat, zijn de pootjes van gierzwaluwen niet goed ontwikkeld. Zit er één op de grond, dan is zo’n vogel bijna altijd ziek of verzwakt. Als de vogels hun drie maanden in Nederland hebben doorgebracht, verplaatsen ze zich weer naar Afrika voor de winter. Dat gaat met een enorm tempo. Gierzwaluwen kunnen hoge snelheden bereiken. Zo klein als ze zijn, worden ze toch behoorlijk oud. Er zijn voorbeelden bekend van gierzwaluwen die meer dan 30 jaar naar dezelfde plaats terugkeerden.

Gierzwaluwen zijn beschermd

Gierzwaluwen zijn in Spanje beschermd. Nu de hitte er tijdens de periode waarin de jongen worden grootgebracht zo ongenadig heeft toegeslagen – want ook in Spanje is de situatie van nu uitzonderlijk – groeien de holtes onder de dakpannen, waar de jonge gierzwaluwen zich bevinden, uit tot kleine oventjes. Het wordt er zo heet dat de jongen, die nog niet zijn volgroeid, naar buiten kruipen om de hitte onder de dakpannen te ontvluchten. Ze proberen – te vroeg – uit te vliegen. Vele van de vogeltjes slagen daar nog niet in en vallen op straat, in steden als Sevilla en Córdoba met honderden tegelijk. Het is een akelig gezicht.

Vrijwilligers rapen ze op en brengen ze naar het enige centrum in Sevilla dat zich bezighoudt met het redden van jonge gierzwaluwen. Het centrum wordt nu dusdanig overspoeld met jonge vogels dat ze zich er geen raad meer mee weten. Er zijn veel te weinig middelen om de vogeltjes te kunnen helpen. De overheid van Andalusië heeft de afgelopen jaar sterk op het programma, dat nog maar in 2017 is gestart, bezuinigd. In plaats van op beroepskrachten draait het programma nu vooral op vrijwilligers. Jonge gierzwaluwen hebben vaak veel tijd nodig om weer op krachten te kunnen komen en die tijd hebben vrijwilligers meestal niet. De medewerkers van het centrum zijn nu zwaar gefrustreerd, omdat ze er juist in de periode dat gierzwaluwen hen hard nodig hebben, niet voor de vogels kunnen zijn.

Afkoeling

Intussen houdt de hitte aan. Gisteren werd op de warmste plaats in Spanje een temperatuur van iets meer dan 43 graden gemeten, vandaag kan het op uitgebreide schaal ook weer meer dan 40 graden worden. Ook morgen is het er op uitgebreide schaal nog bijzonder heet. Op zondag lijkt de hitte in het westen dan wel wat te worden getemperd en vanaf halverwege volgende week lijkt ook het oosten van Spanje eindelijk wat af te koelen.