Grote delen Spanje bezwijken opnieuw bijna onder droogte

In het Nederlandse nieuws was gisteren al een reportage te zien over het nationale park Doñana in het zuidwesten van Andalusië. Dit moerasgebied is, niet alleen door de extreme droogte, maar ook door het veelal illegaal oppompen van water voor de land- en tuinbouw in (de omgeving van) het gebied, helemaal droog komen te vallen. Dat is een ramp voor de vele trekvogels die de Doñana in deze tijd van het jaar als pleisterplaats gebruiken op hun lange tocht naar overwinteringsgebieden in Afrika.

Heel Andalusië droog

Niet alleen in het zuidwesten, maar in heel Andalusië gaat het slecht. Met de stuwmeren gemiddeld nog maar voor iets meer dan 20 procent gevuld, komt de bodem in zicht. Het zwaarst getroffen is het gebied La Axarquia, ten oosten van de stad Málaga. Het stuwmeer dat dit gebied van water moet voorzien, heet La Viñuela en staat nog maar voor 10 procent vol. Daarbij is het ook nog eens zo dat het laatste restje water in zo’n meer eigenlijk niet meer te gebruiken is, omdat het te zout en te vervuild is geraakt.

Het provinciebestuur heeft, omdat regen maar uitblijft, nu besloten dat dit laatste beetje water alleen nog voor de drinkwatervoorziening mag worden gebruikt. Er is een sproeiverbod afgekondigd en ook de land- en tuinbouw in de regio, die voor hun watervoorziening volledig van het stuwmeer afhankelijk zijn, krijgen geen druppel water meer. Verder wordt extra water vanuit andere delen van de provincie Málaga naar het zwaarst getroffen gebied gepompt. Daarmee moet, ook als de regen de komende maanden onverhoopt uitblijft, de drinkwatervoorziening voor nog minstens een jaar zijn gewaarborgd.

Land- en tuinbouw aan lot overgelaten

Hoe het verder moet met de land- en tuinbouwers, die vanaf nu geen water meer krijgen, weet niemand. Het provinciebestuur geeft prioriteit aan het op gang houden van de drinkwatervoorziening. De land- en tuinbouw worden daarbij min of meer aan hun lot overgelaten. De gevolgen hiervan blijven niet uit, want de eerste boeren hebben hun bedrijven al verlaten en achtergelaten. En er volgen er steeds meer.

In Spanje valt al jarenlang minder regen dan normaal. Dit jaar tot en met eind augustus, het regenjaar loopt er van 1 oktober tot en met 30 september, bedroeg het landelijke tekort aan regen ongeveer 25 procent, ten opzicht van de normale hoeveelheid. Daarbij heeft Spanje dezelfde problemen als wij, hier in Nederland. Het groeiseizoen begint er veel eerder dan vroeger, verloopt (veel) warmer en eindigt een stuk later. Daardoor is er meer verdamping. Koppel je dit feit aan de afnemende regenhoeveelheden en je begrijpt meteen waardoor de droogteproblemen er steeds weer volledig uit de hand lopen.

Waterleidingen vaak lek

Overigens is er wel degelijk ook een menselijke factor. Tijdens het transport gaat veel water verloren en waterleidingen zijn vaak lek. Ook word water in Spanje nauwelijks hergebruikt, veel minder dan in Nederland. Hoewel in perioden van droogte steevast plannen worden gemaakt om de situatie te verbeteren, worden die echter zelden uitgevoerd. Dit gebrek aan daadkracht zorgt ervoor dat iedereen toch steeds weer verrast wordt.

Vrijwel heel Spanje had de afgelopen 12 maanden met droogteproblemen te kampen, alleen in het oosten en zuidoosten – en dan vooral aan de Middellandse Zee – viel meer regen dan normaal. Dit zijn de gebieden die er, samen met de omgeving van Madrid en de meeste regio’s aan de altijd nattere noordkust, nog het beste voorstaan.

Regens blijven ook nu nog uit

Intussen is de eerste herfstmaand voorbij. Hoewel, verspreid over Spanje, wel degelijk regen- en onweersbuien zijn gevallen, bleven echte regens tot nu toe uit. De buien waren vooral plaatselijk van aard en lieten grote gebieden links liggen. Gisteren bij voorbeeld kwam het in het westen van Andalusië tot verspreide onweersbuien, en ook de gebieden aan de oostkust werden weer van nieuw regenwater voorzien. Maar aan de droge gebieden ging de regen grotendeels voorbij en de daling van stuwmeren houdt gewoon aan.

Vanmorgen waren in de buurt van Balearen zware onweersbuien te zien, op weg naar Corsica en Sardinië. De storing, die achter deze buien zit, moeten we op zijn tocht langs Italië en vervolgens naar Griekenland in de gaten houden, want de kans bestaat dat het systeem tijdelijk tropische trekjes krijgt, met in dat geval rond de kern ook een sterk toenemende wind. In de baan van de storing valt hoe dan ook veel regen. Corsica, Sardinië, delen van Italië en Griekenland maken daarbij kans op plotselinge overstromingen.