Gooit wolk met Saharazand morgen roet in het eten?

Nou, nee. Er zit, zoals wel vaker, een addertje onder het gras. We denken terug aan woensdag 16 maart van dit jaar. Toen gooide een wolk met Saharazand roet in het eten. Leek het er eerst lange tijd op dat het toen de warmste dag van de week zou worden, met in het zuiden misschien wel een eerste aanval op de grens van 20 graden, de realiteit was weerbarstig.

Net als ruim een jaar eerder op 22 februari 2021 kwam het Saharazand niet alleen, maar bracht ook bewolking met zich mee. Het gevolg was dat veel minder straling van de zon het aardoppervlak bereikte en de temperaturen stukken lager bleven dan verwacht. In plaats van de verwachte 18 of 19 graden werd het in het zuiden niet warmer dan 13 of 14 graden en de hoogste temperatuur in het land bedroeg uiteindelijk 14,8 graden op de vliegbasis Twenthe bij Enschede, waar de zon nog lang genoeg scheen. We tikten dus niet zoals verwacht de grens van 20 graden, maar die van 15 graden aan. Het gebeurt niet vaak dat we er met betrekking tot de verwachting van de temperaturen zover naast zaten.

Het kón gebeuren

Eerder in die week hadden we al wel de mogelijkheid gezien dat dit zou kunnen gebeuren. Zouden de Saharazanddeeltjes in de lucht groot genoeg zijn, en de lucht waarin ze hingen vochtig genoeg, dan kon het zand als condensatiekern fungeren voor de vorming van bewolking. Zag het er in de modelverwachtingen nog naar uit dat de lucht hiervoor niet vochtig genoeg zou zijn, in de praktijk bleek dit wel het geval. Op satellietfoto’s was ’s ochtends boven Frankrijk al te zien hoe de wolk met Saharazand met bewolking was volgelopen. Uit webcambeelden vanuit Parijs bleek duidelijk dat de zon daar niet meer doorkwam.

Omdat het bij ons op dat moment nog zonnig was, leek de kans op de verwachte temperaturen van tussen 14 en in het zuiden lokaal 18 graden nog wel aanwezig. We hebben wel vaker gezien hoe het kwik in Nederland, voorafgaand aan het binnendringen van een gebied met bewolking, snel opliep en toch nog de verwachte maximumwaarden haalde. Niets van dit alles bleek echter waar. Ook al scheen de zon, toch stokte de stijging van de temperatuur al snel. Dit had waarschijnlijk te maken met de zuidoostelijke wind van dat moment. Die voerde lucht aan vanuit de gebieden waar het Saharazand en de bijbehorende wolken al een (grote) rol speelden. Het was op die plaatsen veel kouder dan door de modelberekeningen verwacht. Die lucht kwam met de zuidoostenwind naar Nederland en zorgde er – terwijl de zon scheen – al voor dat het toch kouder bleef.

Morgen opnieuw?

Morgen zitten we mogelijk weer met een dergelijke situatie. Opnieuw komt zeer warme lucht onze kant op, opnieuw worden zeer hoge temperaturen voor de tijd van het jaar verwacht, eigenlijk door alle modelberekeningen. En opnieuw hebben we met dat addertje onder het gras te maken, in de vorm van een wolk Saharazand die over ons land komt. Saharazand dat in de loop van vanmiddag al vanuit het zuiden Nederland binnen begint te komen en er morgen eigenlijk de hele dag ook is. De vraag is daarbij hoe dik de wolk precies zal zijn en tot op welke hoogte het zand is doorgedrongen.

Op basis van de modelberekeningen van nu, lijkt de grootste concentratie aan Saharazand zich morgen boven het zuidoosten van het land voor te doen, precies het gebied waar ook de hoogste temperaturen worden verwacht. Verder berekenen alle modellen voor morgen cirrusbewolking boven Nederland, hoge sluierbewolking dus. Komt het Saharastof op de hoogte van die sluierbewolking in voldoende mate voor, en zijn de deeltjes groot genoeg, dan kunnen de stofdeeltjes in de vochtige luchtlaag daar als condensatiekern gaan dienen en bestaat de kans dat de bewolking nog stukje dikker wordt dan zich nu laat aanzien. Is dat inderdaad het geval, dan valt het met de instraling van de zon mogelijk erg tegen en gaan we de verwachte, hoge temperaturen niet halen.

Verwachting blijft voorlopig staan

Hoe mooi het er voor morgen dus ook uitziet, het wordt toch een beetje spannend. Een blik naar het zuiden nu laat zien dat het met de sluierbewolking in de aanvoergebieden allemaal nog wel meevalt. We gaan de verwachting daarom ook nog niet aanpassen.