Elke boom telt: tiny forests werken

Het klimaat wordt steeds extremer. Hitte droogte, en dan juist extreme buien die de grond niet kan verwerken. Dat natuur kan helpen (of misschien wel hét antwoord is) dat is wel bekend. Maar “een paar bomen planten, dat is toch een druppel op een gloeiende plaat?” Nee hoor! Een paar bomen kunnen al een enorm effect hebben op het omliggende klimaat, blijkt nu uit onderzoek.

Dat het in steden flink warm kan worden, hebben we weer geweten deze zomer. De aanhoudende hitte maakte van onze volgetegelde steden af en toe een ware sauna, die ook ’s nachts nog vrolijk voortzinderde. Niet te harden, vonden steeds meer mensen. Vooral in stedelijke gebieden, waarin het vaak nog veel warmer is dan op het platteland en de warmte ook langer blijft hangen.

260 tennisbanen

Om het hitteleed wat te verzachten, is men in 2015 gestart met het aanleggen van zogenaamde ‘tiny forests’. Letterlijk: mini-bossen. Het zijn kleine perceeltjes, ongeveer ter grootte van een tennisbaan, waar bomen op geplant zijn. Inmiddels zijn er ongeveer 260 van dit soort bosjes aangelegd, vaak in stedelijke omgevingen. 170 daarvan zijn openbaar toegankelijk, 90 liggen er op particulier terrein. De universiteit van Wageningen heeft de afgelopen jaren onderzocht welk effect deze minibosjes hebben op het klimaat in de directe omgeving.

Metingen

In 2020 en 2021 zijn in elf van die tiny forests allerlei metingen gedaan door vrijwilligers en studenten. Zo werd de bodemtemperatuur gemeten en vergeleken met die in de straat ernaast, er werd bekeken hoe nat of droog de grond was, en ook wat er allemaal leefde in de bosjes. De uitkomsten hiervan zijn behoorlijk verbluffend te noemen, en bieden hoop voor de steeds warmer wordende steden.

Veel koeler

Vooral het verschil in de temperatuur van de bodem viel op. In de zomerperiode lag de temperatuur in het bos gemiddeld 10 graden lager dan op een stenen straat. Op extreme dagen kan het zelfs 20 graden schelen. Dat is nogal wat. In een bosrijke omgeving is natuurlijk veel meer schaduw dan op open, stenen terrein. Maar daarnaast is ook de verdamping een stuk kleiner. Zoals we weten versterken hitte en droogte elkaar enorm, maar in een gebied als een bos, hoe klein ook, speelt dat een stuk minder. De zon kan er minder goed bij en vocht wordt veel beter vastgehouden.

Miljoenen liters

Dat bleek ook uit metingen van hoe nat de bodem in de tiny forests was. Terwijl op een droge bodem, laat staan op een stenen straat, het regenwater nauwelijks kan worden afgevoerd en al helemaal niet in de bodem kan worden opgeslagen, was dat in deze bossen natuurlijk anders. De onderzoekers hebben berekend dat in de elf onderzochte tiny forests ruim acht miljoen liter water is opgevangen tussen moment van aanleg en eind december 2021.

Beestjes

Ander goed nieuws was er op het gebied van biodiversiteit. In totaal werden in alle onderzochte Tiny Forests maar liefst 1167 soorten planten en dieren waargenomen. De bomen en struiken die helemaal aan het begin zijn geplant, zijn daarbij niet eens meegeteld. In één zo’n postzegelbos werden gemiddeld 270 soorten waargenomen. Het werd ook duidelijk dat een bos zich steeds meer ontwikkelt, naarmate het ouder wordt en groeit. Eerst zie je vooral spinnen en mieren, maar op termijn worden er juist meer bodemdieren gespot, zoals slakken, wormen en pissebedden. Daar zit je misschien niet op te wachten, zul je denken, maar juist dat soort dieren zijn heel belangrijk voor de biodiversiteit; kikkers, vogels, egels, ze zijn allemaal dol op dit soort beestjes.

Zo zie je maar: iets heel kleins kan toch een behoorlijk effect hebben. We weten allemaal best dat er dingen moeten veranderen, maar de grootte van het probleem leidt bij veel mensen vaak tot een wat machteloos gevoel. Een onderzoekje als dit is toch een aardige opsteker. Natuurlijk, niet iedereen heeft een stuk grond ter grootte van een tennisbaan tot zijn of haar beschikking, maar toch: elke verwijderde tegel is er weer één. Elke boom, elk geveltuintje, elk sedumdak, en elk minibosje, telt dus.

Bron: ANP, Wageningen University & Research