‘Die ongemakkelijke warmte; mag je er wel van genieten?’

Veel mensen deden de ramen van hun huizen en deuren open, niet om het huis te koelen, maar om de warmte van buiten binnen te laten. Want, nu bijna iedereen er – met het oog op de hoge energieprijzen van dit moment – een sport van lijkt te maken om de verwarming zo lang mogelijk uit te houden, is het tijdens de middaguren buiten vaak duidelijk warmer dan in veel huizen binnen. Dus die warmte komt goed van pas. Lachende gezichten alom, zou je denken. Toch maken veel mensen zich zorgen. De warmte mag dan heerlijk zijn, we staan wel op de drempel van november. De dagen zijn al kort, de zon staat laag en de bomen laten hun blad vallen. En dan toch zo warm? Dat kan toch niet goed zijn?

Ook in het buitenland raar weer

Ook in het buitenland gedraagt het weer zich raar. Op de weerkaarten kleurt het Europese continent donkerrood, zo groot zijn de afwijkingen van de gemeten temperaturen hier ten opzichte van wat eind oktober gebruikelijk is. In Frankrijk, waar de temperaturen in het zuidwesten alweer een tijdje tussen 25 en 30 graden schommelen, zwemmen mensen nog steeds in de Oceaan. In de hoek van Biarritz en Bordeaux heeft het water een temperatuur van 19 graden. Maar, vertrouwen de badgasten de toegestroomde cameraploegen toe, hoe fijn het ook is, ze maken zich wel zorgen. Want dit hoort niet in deze tijd van het jaar. En dat ze daar nu wel zitten, geeft toch ook ernstig te denken.

In Spanje en in Italië storten de media massaal zich op het bijzondere weer. In Spanje komt maar geen einde aan de zomer. Nog steeds wordt het er bijna dagelijks wel ergens meer dan 30 graden, komt maar geen einde aan de verzengende droogte en zijn brandweerlieden onder meer in Baskenland nog altijd druk met het bestrijden van bosbranden. De zomer duurt met het jaar langer, zo rekent één van de kwaliteitskranten de bevolking voor. Hij begint al vroeg in de lente en houdt tot laat in de herfst aan.

Alles staat te verdrogen

In Italië staat een man in ontbloot bovenlijf in de zon een cameraploeg te woord. ‘Dit is niet goed’, zegt hij. ‘Het is veel te warm. Zo hoort het in deze tijd niet te zijn. Het is niet goed voor de bomen. Ze kunnen er niet tegen. Dat zie je, als je de bergen in gaat. Ze staan er allemaal te verdrogen. Maar je kunt er niks aan doen. Het gebeurt gewoon.’ In Berlijn zijn sommige buitenbaden weer opengegaan. Met het blad op de tegels, zijn de zwemmers teruggekeerd. Ze vinden het prima zo. De warmte mag van hen nog wel even blijven.

We hebben bij Weer.nl de afgelopen dagen op allerlei plaatsen in uitzendingen op radio en televisie duiding gegeven aan het uitzonderlijke weer van dit moment. De ongemakkelijkheid van veel mensen bij de warmte kwam misschien wel het beste tot uiting in de vraag: mogen we er eigenlijk wel van genieten? Hij werd ons meerdere malen gesteld.

Natuurlijk mag je ervan genieten

Het antwoord is simpel. Natuurlijk mag je ervan genieten. Met temperaturen als deze is het heerlijk buiten de deur. Niet te heet, en de zon die in de zomermaanden zo in de lucht kan staan branden, heb je nu ook niet. Dat mensen zich zorgen maken, is begrijpelijk. Ook al is het klimaat veranderd, iets als dit maken we nog steeds zo laat in het jaar niet vaak mee. Het wekt een gevoel van urgentie op, van dat het nu wel heel hard gaat. Als vanzelf komt dan de angst over waar dit ooit stopt. Komen we over een paar jaar ook met de kerst buiten te zitten? Het is iets dat er nu zomaar in lijkt te zitten.

Technisch gezien is het weer dat we nu hebben, ook zo laat in het seizoen, nog net mogelijk. Het warmterecord voor de laatste 10 dagen van oktober stamt uit 1937 en werd toen op 27 oktober gemeten. Het kwik steeg in Maastricht die dag tot 25,2 graden. Ook toen werd, net als nu, met een langgerekte zuidelijke stroming lucht, afkomstig uit het noordwesten van Afrika, naar het noorden getransporteerd. En was het dus vooral die zuidelijke wind die de oorzaak was van de extreme warmte in Nederland.

We zijn sneller bij de extremen

Tijdens de warme periode van nu is dat niet anders. Daarbij komt wel dat we tegenwoordig, door de veranderingen in het klimaat, die zich al hebben afgespeeld, met een hogere temperatuur aan zo’n warme periode te beginnen. De af te leggen afstand totdat we bij de extremen zijn, is dus minder groot en daardoor komen ze nu vaker voor. Tegelijkertijd duren perioden als deze tegenwoordig ook vaak langer dan vroeger. In 1937 duurde de warmte één dag, waarna de temperaturen alweer vrij snel inzakten. Nu zitten er om de toppers vaak ook meerdere warme dagen heen. Dat verandert de beleving.

Is er reden voor zorg? Zeker, maar door het weer van nu niet meer dan in september, toen het juist een tijdje kouder dan normaal was. Dat klimaatverandering een alomvattend en urgent probleem is, dat om een wereldwijde aanpak vraagt wordt breed erkend en met horten en stoten doen we wat we kunnen. De warmte van nu brengt dit nog eens extra onder de aandacht, maar verandert er verder niets in.

Mooi meegenomen

In die zin is het helemaal niet erg om er ook van te genieten. Want lekker is het, daar hoeven we het eigenlijk niet over te hebben. Daar komt bij dat we door het warme weer van nu in huis nauwelijks energie verstoken en dus ook nauwelijks CO2 uitstoten. Behalve voor de portemonnee is dat goed voor milieu én klimaat. En dus mooi meegenomen.